thôn cùng xóm vắng, đâu đâu cũng có tiếng nỉ non sầu oán. Cả nước cầu
siêu. Cả nước tủi hờn, oán vọng. Thế nước như chìm xuống.
Trong cuộc đời lận đận, kể cả khi còn trong vòng cương tỏa của Nhật
Lễ và bè lũ quyền gian, chưa bao giờ Nghệ hoàng thấy lòng mình tan nát,
xót đau như lúc này. Em ruột tử trận, xác bỏ nơi nước giặc, con trai bị giặc
bắt cầm tù, hơn chục vạn quân phần chết, phần bị giặc bắt, phần chạy thoát
thì tan hoang hoảng sợ như gà phải cáo. Điều đau đớn và nhục nhã cho một
nước lớn là cả hoàng đế, hoàng tử, cả một lũ tướng súy cùng một đạo quân
hùm sói, đã từng làm táng đởm kinh hồn vua tôi nhà đại Nguyên mà bây
giờ phải đeo đai một tiếng ô nhục: thất trận.
Nhà vua lo sao báo được thù này. Rửa được hận này. Nhưng trước hết
phải lo hồi phục được sức quân; nếu không, giặc lấn xâm vào cõi, binh đâu
mà chống đỡ. Lại còn lo lập vua mới. Nước không thể một ngày không có
vua.
Tuy nhiên, vẫn còn một mối lo lớn nhất mà nhà vua không dám nghĩ
tới, ấy là nạn đói đang lan tràn khắp nước; và trộm cướp ngày càng gia
tăng.
Tình thế đất nước căng thẳng, xác xơ như vừa trải qua một trận đại hồng
thủy, lại tiếp đến một trận dịch bệnh trầm trọng. Để yên lòng tướng sĩ và
yên bụng thần dân, nhà vua thường ngày xám hối, tự ăn chay, không dùng
xe kiệu cùng các đồ xa xỉ. Nghệ tông tự mình soát tù, ân xá và sai lập đàn
chay cầu siêu cho bách tính, phát chẩn ba ngày liền cho những người đói
khát ở kinh thành. Làm xong các việc ấy, Nghệ hoàng mới tạm yên tâm.
Ngài ngự tuyên triệu các đại thần vào chầu tại cung Thánh Từ, hỏi về việc
lập vua mới.
Nhớ lại hồi Dụ tông mất, thái hoàng thái hậu Hiển từ cũng triệu bá quan
đến hỏi, rồi cuối cùng bà tự quyết cho Nhật Lễ lên ngôi. Nay không biết
Nghệ hoàng có thực tâm cầu lời nói phải, hay ngài đã có chủ kiến sắp đặt
rồi, nên các quan chưa ai có vẻ gì muốn nói.
Nhà vua đảo mắt nhìn mãi xem có ai xin nói, nhưng triều hội vẫn im
phăng phắc. Một lát sau, vua lại gặng hỏi:
