CÁC THƯƠNG GIA NƯỚC NGOÀI 119
cho Wei Ju Shi, một thương gia người Hoa đã từng ở Đàng
Trong trước khi tới định cư ở Nhật Bản, vay 5.000 lạng bạc
1
.
Người ta còn ghi nhận là vào năm 1688, ngoài số hàng hóa
do các con buôn người Nhật chở như nói trên đây, một chiếc
thuyền của người Hoa đã chở một chuyến hàng cho chúa Quảng
Nam
2
và một chiếc thuyền của một người Hoa khác mang một
lá thư của chúa Nghĩa (Nguyễn Phúc Trăn 1687-1691) yêu cầu
chính phủ Nhật Bản đúc tiền cho Đàng Trong
3
. Đường lối này
đã đem lại kết quả: “Nhà chúa thu được một số lợi tức lớn từ
việc buôn bán này (giữa người Hoa và người Nhật), qua việc
đánh thuế. Đất nước này được lời không thể tả được”
4
.
Cũng nên ghi nhận là vào thời kỳ này người dân thường ở
Đàng Trong cũng tham gia vào việc buôn bán với nước ngoài.
Theo Hai Fang Cuan Yao, năm 1611, có 78 người tính buôn
bán với Trung Hoa đã bị quân đội bắt giữ tại vùng biển, gần
Quảng Châu. Sau này có thêm 25 người nữa. Tất cả đều khai
họ là người huyện Hà Đông, phủ Thăng Hoa của A Nam, chắc
chắn là “Annam”
5
. Đây là tư liệu duy nhất chúng ta có được xác
nhận là người dân thường Việt Nam đôi khi cũng tham gia vào
việc buôn bán vượt biển khơi này, cho dù chỉ là nhất thời. Tuy
nhiên, tại Đàng Trong, vào đầu thế kỷ 17, xem ra họ không phải
là những người duy nhất và số người đã tham dự vào việc buôn
bán này có thể là nhiều hơn bất kỳ thời nào trước đó - hoặc
cũng có thể sau đó.
1 Trích dẫn từ Trần Kính Hòa, “Seventeenth and Eighteenth century China Town and its trade in Hội An”,
Tấn Á Học Báo, No.1, quyển 3, trg.298.
2 Kai-hentai, quyển 1, trg. 854.
3 Ibid, tập 2,trg. 1034.
4 Borri,
Cochinchina, trg.I 2.
5 Bang Zai Jin, Hai Fang Cuan Yao, tập 10.
www.hocthuatphuongdong.vn
