TIỀN TỆ VÀ THƯƠNG MẠI 139
Tình trạng này vẫn còn vào năm 1774 khi quân đội phía bắc
tràn vào Huế. Theo Lê Quý Đôn, hơn 30.000 lính và người phục
dịch đóng trại ở đây trong một năm và “không những gỗ kiền
kiền, gỗ sao, đến cả gỗ trắc và gỗ giáng hương chứa đầy một gian
để làm củi...”, ông viết
1
. Poivre cũng cho thấy sự phong phú về
gỗ:
“Đàng Trong có gỗ hồng mộc, gỗ lim, gỗ sapan, quế, kỳ nam, gỗ
đàn hương, và nói chung mọi thứ gỗ tốt bạn có thể tìm thấy ở Ấn
Độ”
2
. Khẳng định này của Poivre cho chúng ta hiểu thêm là tại
sao trước thập niên 1770, đến gỗ quý mà giá vẫn rẻ. Theo Phủ
biên, các thương gia Quảng Đông có thể mua 100 cân (50kg)
gỗ mun với giá 6 mace (10 mace = 1 quan), cũng số lượng ấy gỗ
quang dầu giá 1 quan và gỗ bách giá 1,2 quan. Người ta cũng
nói là chỉ phải bỏ ra 30 quan là có thể mua đủ loại gỗ tốt nhất
để cất một ngôi nhà 5 gian
3
. Theo Bowyear: “Có quá đủ loại gỗ
nên người Tây Ban Nha ở Manila đã được gửi tới đây để làm
thuyền chiến của họ”
4
.
Một mặt hàng khác quen thuộc với người Hoa là cá khô.
Ở Đàng Trong, giá cá khô còn thấp hơn đường. Theo Michel
Chalgneau, khi nói về những thập niên đầu của thế kỷ 19, một
tạ (50 kg) cá khô có thể mua với giá 2 đồng tại đồng bằng sông
Cửu Long, trong khi cũng số lượng ấy đường, người ta phải trả
từ 3 đến 4 đồng. Cá phơi khô có thể bán tại Macao với giá 12
đồng
5
.
Vào thế kỷ 17, mặc dù thỉnh thoảng người Hà Lan và người
Hoa ở Đài Loan có mua gạo ở Đàng Trong, nhưng gạo không
1 Phủ biên, quyển 6, trg. 208a.
2 Poivre,
“Mémories divers sur la Cochinchine”, trg. 328.
3 Phủ biên, quyển 6, trg. 205b.
4 Lamb, trg. 55.
5 M. Chaigneau, “Notice sur la Cochinchine” BAVH, avril-juin 1923, trg. 273.
www.hocthuatphuongdong.vn
