TIỀN TỆ VÀ THƯƠNG MẠI 141
hàng thuộc loại sử dụng hằng ngày đối với người dân thường
lại chiếm số lượng lớn hơn trong số hàng hóa. Poivre liệt kê các
loại hàng có thể đem từ châu Âu qua: “Đồ ngũ kim, đồ thủy
tinh, vải bông màu sặc sỡ như màu đỏ chẳng hạn”
1
. Borri thêm
là mặt hàng dành cho phụ nữ bán rất chạy: “Lược, kim, vòng,
bông đeo tai, các đồ lặt vặt khác và các đồ vật lạ dành cho phụ
nữ và tôi nhớ là có một người Bồ đã mang từ Macao vào Đàng
Trong một hộp kim đầy giá trên 30 ducat, nhưng ông ta đã kiếm
được trên một ngàn. Ông ta bán ở Đàng Trong với giá 1 reel một
chiếc, trong khi ở Macao ông ta chỉ phải trả 1 pence một chiếc...”
2
.
Chúng ta không có tư liệu chính xác về mức thu nhập ở phía
bắc để so sánh mức sống tại Đàng Ngoài với mức sống tại Đàng
Trong. Tuy nhiên, bằng chứng có tính giai thoại cho thấy sự
khác biệt giữa hai vùng phải là lớn. Là người Bắc, Lê Quý Đôn
đã vô tình để lộ chút “ganh tị” khi ông tả người dân Đàng Trong
như là “đã quen với những thứ không thuộc loại thông thường:
“Quan viên lớn nhỏ không ai là không nhà cửa chạm gọt, tường
vách gạch đá, the màn trướng đoạn, đồ đạc đồng thau, bàn ghế
gỗ đàn, gỗ trắc, chén mâm đồ sứ, đồ hoa, yên cương vàng bạc, y
phục gấm vóc, chiếu đệm mây hoa, phú quý phong lưu, đua nhau
khoe đẹp. Những sắc mục ở dân gian cũng mặc áo đoạn hoa bát
ty và áo sa, lương, địa làm đồ mặc ra vào thường, lấy áo vải áo
mộc làm hổ thẹn. Binh sĩ đều ngồi chiếu mây, dựa quả tựa hoa,
ôm lò hương cổ, hãm chè hảo hạng, uống chén sứ bịt bạc và nhổ
ống nhổ thau, đĩa bát ăn uống thì không cái gì là không phải hàng
Bắc, một bữa cơm ba bát lớn. Đàn bà con gái thì đều mặc áo the
và hàng hoa, thêu hoa ở cổ tròn. Coi vàng bạc như cát, thóc gạo
như bùn, xa xỉ rất mực”
3
.
1 Poivre, “Mémoires”, trg. 335.
2 Borri,
Cochinchina, trg. I 2.
3 Phủ biên, quyển 6, trg. 227b.
www.hocthuatphuongdong.vn
