142
XỨ ĐÀNG TRONG
Những thông tin này không chỉ gợi lên cho chúng ta thấy
một nếp sống cao và các giá trị khác của Đàng Trong, mà còn chỉ
cho thấy có sự thay đổi vào thế kỷ 18: Đàng Trong đã chuyển từ
vị trí một nơi trao đổi hàng hóa thành một thị trường tiêu thụ.
Việc buôn bán với nước ngoài có một tầm quan trọng đến
độ số tàu hay thuyền đến Đàng Trong được xem như là tiêu
chuẩn để đánh giá năm đó tốt hay xấu. Trong Hải ngoại kỷ sự,
Đại Sán trích dẫn lời chúa Nguyễn Phúc Chu (1691-1725) đáp
lại ông khi ông cầu cho Đàng Trong được “mưa thuận gió hòa”.
Theo chúa, mức đo lường sự thành công của một năm là “các
năm trước, thuyền ngoại dương đến buôn, một năm chừng sáu,
bảy chiếc, năm nay (1695) số thuyền lên đến 16, 17 chiếc, trong
nước nhờ đó tiêu dùng được dư dật”
1
. Lần đầu tiên trong lịch
sử Việt Nam, sự thịnh vượng của quốc gia lệ thuộc ở thương
gia chứ không chỉ ở nơi nông dân.
Thuế và lệ phí
Phủ biên cho chứng ta thấy thuế các tàu đến và đi như sau
(tính theo quan)
Bảng 2: Thuế đến và đi
Tàu từ
Thuế đến
Thuế đi
Thượng Hải
3.000
(không ghi)
Quảng Đông
3.000
300
Phúc Kiến
2.000
200
1 Hải ngoại kỷ sự, quyển 3, trg. 24.
www.hocthuatphuongdong.vn
