TIỀN TỆ VÀ THƯƠNG MẠI 157
Ngoài người Hà Lan ra, người Trung Hoa cũng đem đến
Đàng Trong một số lượng lớn tiền kim loại Nhật. Chẳng hạn
vào tháng 9-1637, 4 chiếc thuyền của người Hoa chở từ Nhật
tới Đàng Trong 4.500 đến 5.000 lạng schuit bạc, 2 triệu zenes và
600 picul sắt
1
. Chúng ta cũng được biết là các mặt hàng chính
các thuyền của họ và thuyền của các thương gia người Hoa chở
từ Nhật tới Đàng Trong sau này là vàng, bạc và đồng hay tiền
đồng. “Thời gian từ năm 1659 đến 1684, vị bakufu còn cho phép
các niên trưởng thành phố Nagasaki lập một sở đúc tiền để sản
xuất các đồng tiền nhái lại các đồng tiền cũ của Trung Hoa để
xuất khẩu”
2
. Chắc chắn một số lớn các đồng tiền này đã được
đem đến Đàng Trong.
Nhưng tới Đàng Trong rồi, các đồng tiền kim loại này được
tiêu thụ ra sao? Chúng được đúc thành súng đạn hay được sử
dụng như tiền tệ ở Đàng Trong? Cả hai trường hợp đều có thể
xảy ra. Theo Daghregister thì vào năm 1636 một chiếc thuyền
của người Hoa chở một số lượng tiền Nhật trị giá 30.000 lạng
bạc từ Nagasaki tới Đàng Trong. Vì các đồng tiền này kém chất
lượng nên chúa (Nguyễn Phúc Lan) đã mua để đúc súng
3
. Sự
việc này cho phép ta nghĩ rằng các đồng tiền có chất lượng tốt
đã được giữ lại để lưu hành. Tôi rất đồng ý với ý kiến cho rằng
“các đồng tiền kim loại Nhật không phải là những người khách
thỉnh thoảng mới đến mà là một phần thông thường của cuộc
sống” tại Đàng Trong
4
. Việc lưu hành các đồng tiền kim loại
này trước tiên thỏa mãn và kế đó khuyến khích các yêu cầu của
nền thương mại Đàng Trong vào thế kỷ 17, những móc xích
dài tối cần thiết cho sự tồn tại của Đàng Trong và cho nền kinh
1 Buch,
De Oost-Indische Compagnie en Quinam, trg. 67.
2 Innes,
The Door Ajar, quyển 2, trg. 587.
3 Daghregister, bản dịch tiếng Hoa, quyển 1, trg. 174.
4 Bài viết của A.van Aelst, trg. 2.
www.hocthuatphuongdong.vn
