182
XỨ ĐÀNG TRONG
trên tài sản của cá nhân người chịu thuế, đồng thời làm giảm
mức quan trọng của thuế theo đầu người hay hộ. Chính sách
này phản ánh tình hình phát triển của các sở hữu đất lớn và
thực trạng mất đất của nhiều nông dân. Chính sách đinh nhập
mẫu của nhà Thanh (thu thuế theo số đất một người chịu thuế
làm chủ) là giai đoạn cuối cùng của sự biến chuyển này.
Thuế đánh trên người Thượng
Nhìn vào các nguồn thu nhập của họ Nguyễn năm 1774,
chúng ta thấy là thuế đánh trên ngoại thương vào đầu thập niên
1770 chiếm một phần nhỏ trong tổng thu nhập. Thuế thu được
trong các lãnh vực khác đã trở nên quan trọng hơn, đặc biệt là
thuế thu của người Thượng. Chúng ta dành phần này để tìm
hiểu các loại thuế này.
Tiền biên nói rằng vào năm 1697 những người thuế man ở
huyện Phú Vang, Thuận Hóa
1
, đã bị những người ác man cướp.
Điều này cho thấy rõ là có một số người Thượng đã đóng thuế
cho họ Nguyễn vào cuối thập niên 1690. Tuy nhiên, số người
được đăng bộ để chịu thuế vào thời này có thể là còn rất hạn
chế
2
. Quan điểm của Hickey cho rằng các quan hệ triều cống
giữa các nhà cầm quyền ở Huế và các Vua Thủy Xá, Hỏa Xá đã
bắt đầu vào triều đại Võ Vương (trị vì từ 1738 đến 1765) xem
ra chính xác
3
. Tuy nhiên, tôi nghi là các quan hệ này đã chỉ diễn
1 Tiền biên, quyển 7, trg. 102.
2 Tiền biên nói trong phần ghi chép năm 1711 là hai rợ man ở Phú Yên là Nam Bàn và Trà Lai trình bày với
họ Nguyễn rằng vì dân của họ không đóng thuế cho họ nên họ khó có thể triều cống họ Nguyễn. Họ
yêu cầu chính quyền họ Nguyễn gửi một đạo quân tới để bắt dân đóng thuế. Họ Nguyễn đã làm theo
yêu cầu của họ và đã thiết lập một đạo luật thuế hy vọng có thể thu triều cống từ các vùng này. Tuy
nhiên, những người Thượng này không thể được coi như là những suất đinh đóng thuế cho họ Nguyễn.
3 Gerald Cannon Hickey, Song of the Mountains, New Haven and London, Yale University Press, 1982,
trg. 158-160.
www.hocthuatphuongdong.vn
