216
XỨ ĐÀNG TRONG
đến quyền chủ đất được ghi nhận tại hầu hết các vùng đất Đàng
Trong trước đây, với một bên là người Việt và một bên là người
“Mọi”. Người ta không biết các nghi lễ này bắt đầu ở Đàng Trong
khi nào, nhưng rõ ràng là chúng đã phản ánh nỗi lo lắng của
người Việt sợ là mình đã xúc phạm đến vị chủ đất cũ và do đó
tìm cách làm cho thần thánh nguôi giận bỏ qua không trả thù.
Nếu có những vùng đất được “mua” với tiền cúng thì cũng có
những vùng đất khác phải trả giá bằng máu, đặc biệt là máu của
trẻ em người vùng cao nguyên. Nhiều trẻ em đã bị bắt làm lễ vật
cúng tế trong các thế kỷ 17 và 18. Chẳng hạn, theo Lê Quang
Nghiêm, có một số di dân người Việt đến đánh cá tại một hòn
đảo nhỏ tên là Hòn Đỏ ở Khánh Hòa. Trong bốn tháng đầu ở
đây, họ cảm thấy bị các thần địa phương đe dọa nên đã phải bỏ
đi nơi khác. Nhưng điều kiện thuận lợi ở đây đã lôi cuốn đám
dân cư khác đến. Những người này tin rằng (có lẽ do người địa
phương gợi ý)
1
họ có thể ở lại và khai thác vùng này một cách
yên lành nếu hằng năm họ cúng một mạng người. Do đó, hằng
năm, vào tháng ba âm lịch, người ta mua một đứa bé người
vùng cao nguyên, từ ba đến bảy tuổi, và đem thiêu sống. Tử thi
đứa bé sau đó được ném xuống biển. Tập tục này tồn tại đến
cuối thế kỷ 19. Sau đó đứa bé được thay thế bằng một con heo
2
.
Nghe nói là tại các vùng Hòn Một và Hòn Nhãn ở Khánh Hòa,
người ta cũng cử hành một nghi lễ tương tợ. Người Việt tại đây
cúng một đứa bé người cao nguyên cho Nhang Dàng, một tên
Chăm để chỉ ma, quỷ
3
.
1 Nghe kể là ở Cao nguyên, có nhiều trường hợp người ta giết người làm lễ cúng. Dourisboure ghi
nhận là khi người ta dựng một ngôi nhà mới, người ta tế sát một người nô lệ trẻ. Xem Dourisboure &
Simmonet, Viêtnam: Mission on the Grand Plateaus, do Albert LaMothe dịch, Maryknoll Publications,
New York, 1967, trg.243.
2 Lê Quang Nghiêm, Tục thờ cúng của ngư phủ Khánh Hòa, Xuân Thu in lại, Los Alamitos, California, ?
năm, trg. 115-122.
3 Ibid, trg. 128-131. Lý do tại sao người Việt lại dùng trẻ em người cao nguyên để cúng thì không rõ. Phải
chăng vì trẻ em người cao nguyên được coi là những môi giới hữu hiệu đối với thần ở địa phương?
Hay chỉ vì dễ kiếm để làm công việc này?
www.hocthuatphuongdong.vn
