P H Ụ L Ụ C 2 :
BA NGÀN HAY BA MƯƠI NGÀN?
C
on số các binh sĩ của họ Trịnh bị quân của phía nam bắt vào
năm 1648 thường được ghi là 30.000. Con số này cho thấy
là cuộc chiến tranh Trịnh-Nguyễn đã phải sử dụng một số lớn
binh sĩ. Tiền biên tả sự kiện này một cách sống động
1
và Lịch
sử xứ Đàng Trong của Phan Khoang cũng vậy. Nhưng Cương
mục thì lại nói là chỉ có 3.000 binh sĩ bị bắt
2
, còn Toàn thư thì
không đưa ra con số tổn thất (các sử gia phía bắc hẳn cảm thấy
không tiện nói đến một biến cố không mấy vẻ vang). Nếu xét
về kích thước và tầm vóc của các đạo binh lâm chiến thì con số
của Cương mục có lẽ sát với sự thật hơn.
Xét theo những gì Tiền biên miêu tả về cuộc chiến, thì lực
lượng của chúa Trịnh không vượt quá con số 100.000 người
3
.
Choisy cũng kể là vua Đàng Ngoài có đạo binh gồm 90.000
người, 8.000 con ngựa và 700 con voi
4
. Về đạo binh phía nam,
1 Tiền biên, quyển 3, trg. 51-52.
2 Cương mục, quyển 32, trg. 2930-2931.
3 Tiền biên, quyển 5, trg. 11.
4 Choisy,
Journal du Voyage de Siam fait en 1685 ei 1686, ed. Maurice Garcon, Paris, Duchartre et Van
Buggenhoult, 1930, trg.253.
www.hocthuatphuongdong.vn
