Từ “quan liêu” được đưa ra đầu tiên trong một cuốn sách kinh tế của
Pháp vào một thời điểm nào đó giữa thế kỷ 18, xuất phát từ hai chữ
“bureau”, nghĩa là văn phòng, và “critic”, nghĩa là quy định. Rất nhiều nhà
khoa học và xã hội học chính trị ở thế kỷ mười chín và đầu thế kỷ hai mươi
đã tranh cãi, kẻ tán thành, người phản đối việc quan liêu. Đúng như bạn
nghĩ, có rất nhiều ý kiến chống lại sự quan liêu. Thomas Carlyle, một người
Scotland, đã gọi quan liêu là “phiền toái mang tầm lục địa”.
Tuy nhiên, vẫn có những người cho rằng thủ tục hành chính rườm rà là
tốt, và thậm chí là cần thiết. Về phương diện lịch sử, thủ tục hành chính
rườm rà là một yêu cầu hoàn toàn logic, xuất phát từ yêu cầu của công việc
hành chính nặng nề khi quản lý một công ty lớn.
Trong xã hội bộ lạc nguyên thủy cổ xưa, chúng tôi nghĩ rằng người lãnh
đạo bộ lạc nắm giữ vị trí lãnh đạo chỉ đơn giản vì sự lôi cuốn của anh ta.
Cũng giống như những chiến binh Maori, với ánh mắt rực lửa, họ có thể
nhận vị trí thủ lĩnh hay chỉ huy. Tuy nhiên, khi xã hội trở nên phức tạp, yếu
tố vẻ bề ngoài lôi cuốn của nhà lãnh đạo lại không đủ. Rõ ràng, người
Trung Quốc, người Ai Cập và người La Mã đã không thể xây dựng nên
triều đại đầu tiên của họ mà không có hình thái của một tổ chức hành chính.
Ngay cả trong chế độ chiếm hữu nô lệ, những biện pháp cưỡng chế vẫn
không sao giải quyết hết mọi vấn đề nảy sinh.
Vào đầu thế kỷ 20, nhà xã hội học người Đức Max Weber đã chỉ ra rằng
theo thời gian, trong những tổ chức xã hội rộng lớn, trật tự quyền lực được
thiết lập; luật lệ bằng văn bản, các khóa đào tạo đặc biệt, và quan trọng
nhất, là các phòng ban với các chức danh và chức năng cụ thể được hình
thành.
Theo tôi, những phát minh vĩ đại nhất của loài người là những phát minh
mà chúng ta thừa nhận và bây giờ sử dụng một cách hiển nhiên. Ví dụ như
hàng ngàn năm trước, ai là người nghĩ ra việc sử dụng tiền? Đó là một ý
tưởng vĩ đại – sử dụng một thứ gì đó (bạc, vàng, vỏ sò, bánh mì) và mua
lấy một tài sản hữu hình. (Tôi sẽ còn nói tiếp về tiền ở phần sau).
