SAU NGÀY HỒI HƯƠNG
***
Pearl Buck – Văn Hòa dịch
Tháng mười một, trời u ám và nhiều mưa; u ám đến nỗi ngay giữa ban
ngày, ánh sáng bên ngoài chỉ lờ mờ lọt qua lần giấy mỏng nơi khung cửa sổ
mắt cáo, chiếu vào gian phòng một ngôi nhà khá giả Trung Hoa. Một làn
ánh sáng yếu ớt tuôn vào cửa lớn, lướt qua sàn nhà, và ngưng lại ở hai bức
liễn treo trên tường, bên dưới có một chiếc bàn gỗ. Hai bức liễn ấy viết
những châm ngôn mà mọi người đều biết và hết lòng tôn kính.
Trong gia đình, mọi người tề tựu ngồi quanh ở khoảng sáng nhất của
gian phòng. Chính giữa, dưới các bức liễn, cụ già Ly, ông nội của Tân ngồi
ở chỗ danh dự, phía trái chiếc bàn. Là gia trưởng, cụ phải lên tiếng trước.
Bài gia huấn cụ đã soạn kỹ, nên bây giờ cụ nhịp nhàng nói, và sau mỗi câu
nói tinh luyện ấy, cụ đều kết thúc bằng một câu của cổ nhân. Cụ đằng hắng
và nhổ xuống nền gạch ướt. Đoạn cụ đưa bàn tay già mảnh khảnh có những
móng tay vàng cong vút mơn man chòm râu lơ thơ trên thân áo dài vải
xám, trước ngực có vương mấy vết đồ ăn. Bàn tay kia cụ cầm chiếc điếu tre
dài, đen xì vì năm tháng. Mỗi khi cụ hút, lòng điếu kêu lọc ọc vì nhựa
thuốc đóng lại quá lâu ngày.
Cụ vẫn chậm rãi vuốt chòm râu bạc, trong khi mọi người đang lắng tai
nghe. Chỉ cậu em út của Tân mới có gan tỏ vẻ sốt ruột. Nó tức tối giẫm
chân lạch bạch trên nền gạch. Nó là người được ông cụ nội yêu nhất nên
mới ngang nhiên làm những điều không ai dám làm. Về phần Tân, chàng
thận trọng giữ thái độ nghiêm chỉnh và ngồi ở chiếc ghế thấp hèn cuối
vòng, gần cửa lớn. Ông cụ lần lượt nhìn người này người khác trong gia
đình. Được mọi người chờ đợi, hẳn cụ thích thú. Cuối cùng, cụ mới lên
tiếng. Mặc dù nói với Tân, nhưng cụ không nhìn chàng, mà đăm đăm nhìn
viền nước mưa từ mái ngói trước hiên rơi xuống thềm đá đã trũng mòn.
Mắt chăm chú nhìn màn mưa, cụ già nói lớn, giọng run run:
