không có giá trị gì, ngực thóp lại, dáng rụt rè. Chàng ngồi, hai tay thu giữa
gối, lòng bàn tay mềm mại chậm rãi xoa vào nhau.
Chàng quan sát gia đình mình – Ông nội chàng gật gù chấp nhận câu nói
của cha chàng, nhưng đôi mắt toét của cụ vẫn đăm đăm nhìn màn mưa.
Thân phụ chàng, người béo mập vì ăn uống quá độ; chú chàng khuôn mặt
ốm teo, ích kỷ, hai bàn tay gân guốc và đầy cáu ghét; em chàng, đứa bé
nghịch ngợm, sốt ruột muốn chuồn đi, và chốc chốc lại nhìn trộm ra đường.
Trong một góc riêng, mẹ chàng vận áo vải xanh, ngồi ghế đẩu, lưng bà
cong cong. Bà nâng chiếc khăn che trước ngực lên lau mắt. Sau bốn cái
bóng ấy, chàng hình dung ra nhiều cái bóng khác: những anh em họ hàng
kiết cú và tham lam, ông cậu già ác nghiệt, tất cả những người ấy đều ham
muốn chia phần mối lợi mà nền học vấn cao cấp của chàng kể như phải
mang lại cho họ. Bấy nhiêu bàn tay, bấy nhiêu nanh vuốt sẵn sàng chụp lấy
những gì chàng có thể làm ra.
Bây giờ chàng đã thấy rõ, người ta cho chàng ăn học chỉ vì chàng là
người con trai thông minh và lanh lợi nhất của thị tộc. Người ta đã cho
chàng ăn học như đặt tiền cho vay lấy lãi để dự phòng tuổi già. Một cơn uất
giận điên cuồng xâm chiếm lấy chàng. Biết bao lời hùng hổ táo bạo đang
dâng lên cổ họng chàng, chỉ muốn tuôn ra. Chàng chờ đợi vài phút, nén
giận. Dĩ nhiên chàng biết nói cũng vô ích. Chàng đừng hòng những người
thân thuộc đối xử công bình với mình. Thời bấy giờ, cha mẹ có quyền tuyệt
đối trên con cái, ngay cả cái quyền sinh sát, nếu họ muốn. Đã hẳn chàng
không sợ gì, nhưng tư tưởng ấy nhắc chàng nhớ đến sự bất lực của chính
mình.
Tuy nhiên, bẩm sinh tự chủ, chàng đứng dậy, cúi sâu mình vái ông nội,
thân phụ và thúc phụ. Cuối cùng chàng vái mẹ, người mà chàng cảm thấy
yêu thương chàng tha thiết, nhưng không dám bộc lộ.
Chàng nói rất nhỏ:
– Kính thưa các bậc phụ huynh đáng kính. Con xin quý vị tha lỗi cho
con. Từ rày, con sẽ cố gắng hơn để chu toàn nghĩa vụ của con.
