Lợi thế so sánh động là lợi thế so sánh tiềm năng chỉ được thể hiện trong
tương lai nếu các tiền đề được chuẩn bị ở giai đoạn hiện nay.
Đường CE trong Hình 12.1 (từ điểm C, GDP đầu người không thay đổi) chỉ
là trường hợp đặc biệt, để đơn giản hóa nên vẽ như vậy. Trên thực tế có thể
có nhiều hình thái biến dạng trong đó GDP đầu người tăng nhưng ở tốc độ
rất thấp, hoặc có trường hợp giảm
Ở đây ta không bàn đến chất lượng (quality) của thành quả tăng trưởng. Môi
trường xuống cấp, phân phối thu nhập và tài sản bất bình đẳng, hiệu quả đầu
tư thấp, v.v. cho thấy chất lượng phát triển ở Việt Nam và Trung Quốc đều
kém. Có điều ở mặt chất lượng Việt Nam không hơn Trung Quốc nhưng tốc
độ phát triển thấp hơn..
Luật đầu tư nước ngoài và Luật doanh nghiệp sửa đi sửa lại nhiều lần, kể cả
những nghị định bổ sung và những tu chỉnh từng phần, hầu như hằng năm
đều có sự thay đổi nội dung các luật này.
Tôi đã kiến nghị với nhà nước về vấn đề này từ năm 1996 nhưng chẳng
không được thực thi. Một số bộ trong chính phủ có thi tuyển nhưng hầu hết
có tính cách hình thức. Kinh nghiệm của Nhật được giới thiệu trong Trần
Văn Thọ (1997) Ch. 3.
Collier (2007) gọi những nước cực nghèo này là “tỉ tỷ người ở tận đáy của
kinh tế thế giới” (the bottom billion). Theo tác giả này thì hiện nay trên thế
giới có 58 nước như vậy, dân số tổng cộng khoảng một tỉ người. Nếu ta chỉ
kể những nước có số dân trên 20 triệu thì số nước thuộc nhóm này là 13.
Hiện có 12 tập đoàn kinh tế và 11 tổng công ty của nhà nước (Theo website
của Chính phủ ngày 14/02/2011 http://www.chinhphu.vn/portal/page?
_pageid=517,33802599&_dad=ortal&_schema =PORTAL
Tham khảo thêm: Paul R. Krugman, Maurice Obstfeld (2005) , International
Economics: Theory and Policy, 5th Edition, Addison-Wesley Longman.
Độc quyền doanh nghiệp có thể được bào chữa cho một số ngành có tính độc
quyền tự nhiên trong một khu vực địa lý nhất định (tỉnh, thành phố) như các
công ty cung cấp dịch vụ công cộng cơ bản như điện, nước, môi trường…
Điều cần chú ý là: (i) phạm vi độc quyền không bao phủ cả quốc gia; (ii)
chính quyền địa phương phải cùng người dân giám sát chặt chẽ việc định giá
và chất lượng dịch vụ của số ít công ty này. Việc giám sát nhiều ngành độc
quyền như ngành điện, hàng không, đóng tàu,… thậm chí cả các ngành như
giấy, muối, mía đường… hoạt động trên phạm vi cả nước như ở Việt Nam
hầu như là không thể.
Hiện các công ty thép ở Việt Nam chỉ có thể và đang tập trung sản xuất thép
xây dựng (chủ yếu là thép cuộn chứ không phải là các cấu kiện phức tạp cho
các công trình lớn) là sản phẩm được bảo hộ cao trong thời gian dài.
Lên tới trên 40%, tỷ lệ khiến Việt Nam trở thành một trong những nước có
đầu tư công cao nhất thế giới.
244
