Chỉ có một cách thử chúng nó đúng hay sai là đem áp-dụng chúng nó
vào một trong những vấn-đề thương-mãi của chúng ta. Các anh hãy chọn
một vấn-đề từ trước đến nay đã làm cho các anh rối trí; các anh hãy cẩn-
thận áp-dụng mười sáu định-lý nầy từng cái một đối với vấn-đề ấy: anh sẽ
ngạc-nhiên mà nhận thấy rằng chúng nó giúp-ích cho anh đến bực nào. Cố-
nhiên, chúng nó không vạch-rõ cho các anh đường lối phải đi, nhưng chúng
trình-bày bản-tính của vấn-dề và làm cho vấn-dề trở nên giản-dị: nếu anh
không phải là người hay sợ tất cả cái gì có tánh-cách hệ-thống và khoa-học
thì cuốn sách nầy hàng ngày sẽ giúp-ích cho anh cũng như bản-đồ giúp-ích
cho thủy-thủ và cái cọ giúp ích cho người thợ vẽ vậy.
Lẽ ra người Ăng-lề chúng tôi phải khảo-cứu, sưu-tầm những nguyên-tắc
doanh-nghiệp nầy từ ba mươi năm trước. Chúng tôi đã để cho người Đức
phát-triển những phát-minh kỹ-nghệ của chúng tôi và chúng tôi cũng để cho
người Mỹ lợi-dụng một ít.
Nhưng điều hiển-nhiên là khoa-học Đắc-lực (Science de l’Effícience)
xuất-hiện tại nước Anh. Người đề-xướng ra nó là Bacon. Trước ngày nước
Huê-Kỳ hay đế-quốc Đức ra đời, Bacon đã viết: " Cũng như tiền-bạc định-
giá hàng-hoá, thời-giờ định-giá công-việc doanh-nghiệp, và nhà doanh-
nghiệp càng kém mẫn-tiệp thì công-cuộc doanh-nghiệp càng tốn kém.
Chọn-lựa thời-giờ tức là làm cho ít tốn thời-giờ, và cử-động vô-ích tức là
đập lên không trung. Về doanh-nghiệp ta phải trải qua ba giai-đoạn: sự dự-
bị (préparation), sự khảo-cứu (examen) và sự hoàn-bị (perfection).
Nối theo Bacon, Newton mở đường đến một phương- pháp khoa-học. Kế
đến Darwin, rồi Wallace đem áp-dụng phương-pháp khoa-học vào sự
nghiên-cứu Tự-Nhiên.Sau đó, Emerson và Taylor áp-dụng phương-pháp
khoa-học vào cơ-khí, hoả-xa và các công-cuộc doanh-nghiệp chung.
Người ta chưa biết sự áp-dụng phương-pháp khoa-học vào công-cuộc
doanh-nghiệp sẽ tiến tới bực nào. Điều chắc chắn là từ trước đến nay,
phương-pháp ấy đã giúp được nhiều lợi-ích. Từ đây tại Londres có cả một
nhóm người có tinh-thần thực-tiễn và nghiêm-trang làm việc tại "Hội
nghiên-cứu thuật Đắc-lực " (Société d’Effícience) và hăng-hái nghiên-cứu
công-việc doanh-nghiệp cũng như nhà địa-chất-học nghiên-cứu đá lửa.
