Định-lý nầy không thể chối cãi hay sửa đổi được; nó là một chân-lý
chắc-chắn cũng như chân-lý toán-học nầy: "Toàn khối lớn hơn một phần".
Những nhà buôn tính sai giá và vô-ý gây điều tai-hại trong việc thương-
mãi kể ra không thiếu gì. Một hai khi y thành-công được trong việc y làm,
ấy là nhờ y khéo tăng giá vài món hàng mà khách mua ít để ý để hạ giá
những món hàng mà-khách mua thường để ý.
Khi một nhà buôn đã đi đến chỗ bán hàng theo giá vốn hoặc bán hạ hơn,
nhà buôn ấy lâm vào tình-thế nguy-ngập rồi, và người ta có thể tiên-đoán
rằng y sắp bỏ nghề buôn để nhập vào đám người phá-sản.
Trong trường-họp ấy, khách mua có thể nhân sự suy-sụp của nhà buôn
mà mua được giá hời, nhưng trong một nước mà có nhiều nhà buôn khánh-
tận thì là một tai-họa chung cho cả nước.
Cách đây ba năm, tôi có dịp nói chuyện với một tên hành-khất,. rách-
rưới, ngồi câu dọc theo bờ sông Sainte-Angustine, ở Floride. Y nói với tôi:
"Trước kia tôi không nghèo như thế nầy đâu. Trước kia tôi có một chiếc tàu
máy nho-nhỏ chở khách từ Jacksonville đến Palatka, trên con sông Saint-
John. Các chủ tàu khác ăn 3 đô-la mỗi người khách, tôi, tôi chỉ ăn 1 đô-la.
Công-chúng tấp-nập đến nhà tôi. Nếu chiếc tàu của tôi lớn hơn, tôi có thể
chịu-đựng được, những tàu tôi nhỏ, sở-phí của tôi cao quá. Một chủ vựa
than kiện tôi , và thắng kiện, tôi bị mất chiếc tàu. "
Đó là câu chuyện giản-dị của hầu hết những kẻ đòi hạ giá bán rẻ. Họ tạo
ra một cảnh hỗn-loạn nhứt thời rồi chìm đắm luôn.
Một phần nhỏ trong công-chúng hưởng được một chút lợi không đáng
kể, nhưng nếu nhìn vào toàn-cuộc, ta sẽ thấy họ gây cho kẻ khác nhiều tai-
hại cũng như họ đã tự gây cho mình.
Không nên đem một món hàng ra bán nếu giá vốn của món hàng ấy chưa
được tính kỹ-lưỡng. Khi cộng chung tất cả nhũng con số làm thành giá vốn,
ta phải cẩn-thận thèm những món tiền sở-phí bất thường, rồi thêm một số
lời vừa phải.
Làm khác đi, làm kém hơn, chẳng những ta tự gây hại cho mình mà còn
gây hại cho người mua, gây hại cho mọi người nữa.
