nước giàu, hầu hết trong số họ đã từng hoạt động kinh doanh dưới hình thức
này hay hình thức khác. Tài kinh doanh của họ được mài dũa vô cùng sắc
bén bằng sự liều lĩnh để tồn tại và mong muốn mãnh liệt thoát khỏi đói
nghèo. Họ phải tạo ra lợi nhuận rất cao bởi vì họ phải trả lãi suất theo giá
thị trường. Vậy, vấn đề là ở đâu? Tại sao tất cả những người này - có động
lực cao, sở hữu các kỹ năng phù hợp và chịu áp lực mạnh mẽ của thị trường
- phải nỗ lực rất nhiều trong các công việc doanh của mình, mà lại tạo ra
những thành quả khiêm tốn đến vậy? Khi một tổ chức tài chính vi mô bắt
đầu hoạt động ở địa phương, những khách hàng đầu tiên của nó có thể thấy
thu nhập của họ tăng lên - đôi khi rất đáng kể. Ví dụ, khi năm 1997, Ngân
hàng Grameen hợp tác với Telenor, công ty điện thoại Na Uy, và đã đưa ra
các khoản tín dụng vi mô cho phụ nữ để họ mua điện thoại di động và cho
người dân trong làng thuê, “những phụ nữ cho thuê điện thoại” này đã kiếm
được một khoản lợi nhuận rất cao - từ $750 đến $1.200 ở một đất nước mà
thu nhập bình quân đầu người hàng năm là khoảng $300. Tuy nhiên, theo
thời gian, các doanh nghiệp được cấp vốn từ tín dụng vi mô trở nên đông
đúc và thu nhập của họ giảm. Quay trở lại với trường hợp điện thoại
Grameen, tính đến năm 2005 đã có nhiều phụ nữ cho thuê điện thoại đến
nỗi mà thu nhập của họ ước tính chỉ khoảng $70 mỗi năm, mặc dù thu nhập
quốc dân bình quân đã tăng lên đến hơn $450. Vấn đề này được biết đến
như là “ảo tưởng của tập thể” - thực tế, một số người có thể thành công với
một hình thức kinh doanh cụ thể nào đó không có nghĩa là tất cả mọi người
đều có thể thành công với hình thức đó.
Tất nhiên, vấn đề này sẽ không tồn tại nếu các ngành nghề kinh doanh mới
có thể liên tục phát triển - nếu một ngành nghề kinh doanh không còn khả
năng sinh lời nữa do quá nhiều người cùng tham gia, bạn chỉ cần chuyển
sang một loại hình kinh doanh khác. Vì vậy, ví dụ, nếu dịch vụ cho thuê
điện thoại ít có khả năng sinh lời hơn, bạn có thể duy trì mức thu nhập bằng
cách sản xuất điện thoại di động hoặc viết phần mềm cho các trò chơi trên
điện thoại di động. Bạn chắc chắn sẽ nhận thấy sự phi lý của đề xuất này -
đơn giản là những phụ nữ cho thuê điện thoại ở Bangladesh không có đủ
khả năng để chuyển sang sản xuất điện thoại hoặc thiết kế phần mềm. Vấn
