dục đại học ở các nước có thu nhập cao và trên trung bình, những nước có
đủ kinh phí để mở rộng các trường đại học (Thụy Sĩ cũng không ngoại lệ,
như các số liệu ở trên đã thể hiện). Một khi tỷ lệ người học đại học vượt quá
một ngưỡng tới hạn, mọi người buộc phải đi học đại học mới có thể kiếm
được một việc làm tươm tất. Khi mà, ví dụ, 70% dân số học đại học, việc
không đi học đại học là ngầm tuyên bố rằng bạn đang ở trong nhóm thứ ba
dưới cùng của bảng phân bố về khả năng, và đó không phải là cách tốt nhất
để bắt đầu tìm kiếm công việc. Vì vậy, mọi người đồng loạt đi học đại học,
mặc dù hoàn toàn biết rằng họ sẽ lãng phí thời gian “nghiên cứu những điều
mà họ sẽ không bao giờ cần cho công việc của mình”. Với việc mọi người
đều muốn đi học đại học, nhu cầu về giáo dục đại học tăng lên, mà sau đó
dẫn đến việc ra đời nhiều trường đại học hơn, điều này làm tăng thêm tỷ lệ
học đại học, tăng áp lực phải học đại học lên nhiều hơn. Theo thời gian,
điều này dẫn đến quá trình thổi phồng bằng cấp (degree inflation). Khi “mọi
người” đều có bằng đại học, bạn phải học lên thạc sĩ, hoặc thậm chí tiến sĩ,
để nổi bật, cho dù kiến thức học ở những bậc học cao hơn đó có thể phục vụ
rất ít cho công việc tương lai của bạn.
Với việc Thụy Sĩ mãi cho đến giữa những năm 1990 vẫn có thể duy trì vị trí
là một trong những quốc gia có năng suất lao động cao nhất thế giới với tỷ
lệ học đại học chỉ từ 10 - 15%, chúng ta có thể nói rằng tỷ lệ học đại học
cao hơn mức đó thực sự là không cần thiết. Cho dù chúng ta chấp nhận rằng
yêu cầu về kỹ năng đã tăng lên rất nhiều cùng với sự nổi lên của nền kinh tế
tri thức đến mức tỷ lệ hơn 40% học đại học mà Thụy Sĩ hiện có vẫn là quá
ít (điều mà tôi thực sự nghi ngờ), thì điều này có nghĩa là có ít nhất một nửa
chương trình giáo dục đại học ở các nước như Mỹ, Hàn Quốc và Phần Lan
là “lãng phí” trong trò chơi phân loại “tổng bằng không”. Hệ thống giáo dục
đại học ở các nước này trở nên giống như một nhà hát mà ở đó một số
người quyết định đứng lên để nhìn rõ hơn, khiến những người khác phía sau
họ buộc phải đứng dậy. Một khi nhiều người đứng lên, mọi người sẽ đều
phải đứng. Điều đó có nghĩa rằng không ai xem được rõ hơn, trong khi tất
cả mọi người đều cảm thấy khó chịu hơn.
