của sự chuyên quyền như vậy có thể bị cô lập và được khai thác vì lợi ích
của xã hội.
Với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, ngày càng nhiều khu vực kinh tế bị
thống trị bởi các tập đoàn lớn. Điều này có nghĩa là trên thực tế khu vực
kinh tế tư bản chủ nghĩa được kế hoạch hóa đã phát triển. Sau đây tôi sẽ
cung cấp cho các bạn một ví dụ cụ thể. Ngày nay, tùy thuộc vào cách ước
tính, khoảng 1/3 đến 1/2 số giao dịch thương mại quốc tế có bao gồm hoạt
động chuyển giao giữa các đơn vị khác nhau trong các tập đoàn xuyên quốc
gia.
Herbert Simon, người đoạt giải Nobel kinh tế năm 1978, người tiên phong
nghiên cứu về các tổ chức kinh doanh (xem vấn 16), đã nêu vấn đề này một
cách ngắn gọn vào năm 1991 trong bài “Tổ chức và Thị trường”, một trong
các bài báo gần đây nhất mà ông đã viết. Simon đặt ra câu hỏi rằng nếu một
người sao Hỏa, không có định kiến, đến Trái đất và quan sát nền kinh tế của
chúng ta, liệu anh ta có kết luận rằng người Trái đất đang sống trong một
nền kinh tế thị trường không? Không, Simon cho biết, anh ta gần như chắc
chắn sẽ kết luận rằng người Trái đất đang sống trong một nền kinh tế có tổ
chứctheo nghĩa rằng phần lớn các hoạt động kinh tế của trái đất được phối
hợp trong phạm vi của các công ty (tổ chức), chứ không phải thông qua các
giao dịch thị trường giữa các công ty. Simon lập luận rằng nếu các công ty
được thể hiện bằng màu xanh và các thị trường được thể hiện bằng màu đỏ,
người sao Hỏa sẽ thấy “các khu vực màu xanh lớn được nối với nhau bằng
đường màu đỏ”, chứ không phải là một mạng lưới các đường màu đỏ nối
những điểm màu xanh.
Và chúng ta nghĩ kế hoạch hóa không còn tồn tại
nữa.
Simon đã không nói về việc kế hoạch hóa của chính phủ, nhưng nếu chúng
ta thêm cả việc kế hoạch hóa của chính phủ vào thì các nền kinh tế tư bản
chủ nghĩa hiện đại thậm chí còn được kế hoạch hóa nhiều hơn so với ví dụ
về người sao Hỏa của ông ấy đã thể hiện. Giữa kế hoạch hóa diễn ra trong
nội bộ các tập đoàn và các loại kế hoạch hóa khác nhau của chính phủ, các
