23 VẤN ĐỀ HỌ KHÔNG NÓI VỚI BẠN VỀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN - Trang 239

nền kinh tế tư bản chủ nghĩa hiện đại được kế hoạch hóa ở một mức độ rất
cao. Một điểm thú vị bắt nguồn từ những quan sát này là mức độ kế hoạch
hóa ở các nước giàu cao hơn so với các nước nghèo, do sự tồn tại rộng khắp
hơn của các công ty lớn và sự hiện diện thường xuyên hơn của chính phủ
(mặc dù thường ít được nhận thấy hơn, nhờ phương pháp tinh tế hơn). Khi
đó, câu hỏi đặt ra không phải là có kế hoạch hóa hay không mà là mức độ
và hình thức phù hợp của kế hoạch hóa đối với các hoạt động khác nhau là
gì. Thành kiếnđối với kế hoạch hóa, trong khi có thể hiểu được dựa vào
những thất bại của kế hoạch hóa tập trung của chủ nghĩa cộng sản, làm cho
chúng ta hiểu nhầm về bản chất thực sự của nền kinh tế hiện đại, trong đó
chính sách của chính phủ, kế hoạch hóa của doanh nghiệp và các mối quan
hệ thị trường tất cả đều quan trọng và tương tác một cách phức tạp. Nếu
không có thị trường chúng ta cũng sẽ nhận được một kết cục là sự thiếu
hiệu quả giống như của hệ thống Xô-viết. Tuy nhiên, việc nghĩ rằng chúng
ta có thể sống được chỉ bằng thị trường cũng giống như việc tin rằng chúng
ta có thể sống bằng cách chỉ ăn muối, vì muối là rất quan trọng cho sự sống
còn của chúng ta.