Hiện tại, ngay cả tôi cũng đang cảm thấy lúng túng (và, hóa ra là những
người đang phải giải quyết các vấn đề đó cũng vậy), nhưng điều quan trọng
là các tài sản cơ bản ban đầu (tức là, các ngôi nhà trong các hợp đồng thế
chấp gốc) và các hoạt động kinh tế giống nhau (các hoạt động kiếm lợi
nhuận của những người nắm giữ những hợp đồng thế chấp đó) được sử
dụng đi sử dụng lại để “tạo ra” các tài sản mới. Tuy nhiên, cho dù bạn làm
bất cứ điều gì liên quan đến thuật giả kim tài chính, các tài sản này có tạo ra
lợi nhuận mong muốn hay không rốt cuộc lại phụ thuộc vào việc hàng trăm
ngàn công nhân và các chủ sở hữu doanh nghiệp nhỏ, những người nắm giữ
bản hợp đồng thế chấp gốc có thanh toán các khoản nợ thế chấp của họ
đúng hạn hay không.
Kết quả là một cấu trúc tài sản tài chính ngày càng cao dựa trên cùng nền
tảng của tài sản thực (real assets) (tất nhiên, bản thân nền tảng của nó cũng
đang phát triển, một phần được thúc đẩy bởi hoạt động này, nhưng chúng ta
hãy tạm đặt nó sang một bên, bởi vì vấn đề quan trọng ở đây là quy mô của
cấu trúc thượng tầng liên quan tới nền tảng đó cũng đang phát triển). Nếu
bạn xây một tòa nhà cũ cao hơn mà không gia cố móng của nó, bạn sẽ làm
khả năng bị đổ của tòa nhà đó tăng lên. Thực tế còn tồi tệ hơn thế rất nhiều.
Khi mức độ “phái sinh”- hoặc khoảng cách từ các tài sản cơ bản
(underlying asset) tăng lên, thì việc định giá tài sản một cách chính xác
ngày càng trở nên khó khăn hơn. Như vậy có nghĩa là bạn không những
đang xây thêm tầng ở một tòa nhà cũ nhưng không gia cố móng của nó, mà
bạn còn đang sử dụng các vật liệu có chất lượng ngày càng không đáng tin
cậy cho các tầng cao hơn đó. Không có gì đáng ngạc nhiên khi Warren
Buff, một nhà đầu tư Mỹ nổi tiếng với phương pháp đầu tư thiết thực và
hợp lý của mình (down-to-earth approach), đã gọi các công cụ tài chính
phái sinh là “vũ khí tài chính hủy diệt hàng loạt” - ngay trước khi cuộc
khủng hoảng năm 2008 chứng minh cho sự hủy diệt của chúng diễn ra.
Hãy lưu ý đến khoảng cách
