giàu ở nước họ, hầu hết trong số đó không thể làm được điều tương tự. Tuy
nhiên, điều này không có nghĩa là những người giàu ở các nước giàu nước
có thể vỗ ngực tự hào với những thành tựu cá nhân của mình. Họ có được
năng suất cao là nhờ họ được thừa kế từ những thể chế tập thể trước đó.
Chúng ta nên từ bỏ ý tưởng huyễn hoặc rằng tất cả chúng ta được trả công
theo năng lực cá nhân của mình nếu chúng ta muốn xây dựng một xã hội
thực sự công bằng.
Lái xe thẳng hay tránh con bò (và cả chiếc xe kéo)
Một tài xế xe buýt ở New Delhi được trả khoảng 18 rupee một giờ. Vào
mùa hè năm 2009, một tài xế làm việc tương tự như ông ta tại Stockholm
được trả tiền khoảng 130 kronas, tương đương khoảng 870 rupee. Nói cách
khác, một tài xế ở Thụy Điển được trả công cao gấp 50 lần so với một tài xế
ở Ấn Độ.
Kinh tế học thị trường tự do nói với chúng ta rằng nếu một sản phẩm đắt
hơn so với một sản phẩm khác tương đương, chắc hẳn nó phải tốt hơn. Nói
cách khác, trong các thị trường tự do, các sản phẩm (bao gồm cả dịch vụ lao
động) được trả công theo những gì họ xứng đáng được hưởng. Vì vậy, nếu
một tài xế Thụy Điển - Chúng ta hãy tạm gọi anh ta là Sven - được trả công
cao gấp 50 lần so với tài xế Ấn Độ - tạm gọi là Ram - thì chắc hẳn là do
Sven làm tài xế taxi hiệu quả gấp 50 lần so với Ram.
Một số (mặc dù không phải tất cả) nhà kinh tế học thị trường tự do có thể
thừa nhận rằng trong một thời gian ngắn, mọi người có thể trả giá quá cao
cho một sản phẩm vì chạy theo mốt hay một cơn sốt nhất thời. Ví dụ, người
ta đã trả giá cao một cách lố bịch cho những tài sản xấu trong một giai đoạn
bùng nổ tài chính gần đây (cuộc khủng hoảng mà sau đó đã trở thành cuộc
suy thoái lớn nhất kể từ sau cuộc Đại Suy thoái) bởi vì họ đã bị mắc kẹt
trong một bong bóng đầu cơ quá nóng (speculative frenzy). Tuy nhiên, họ
sẽ lập luận rằng, tình trạng này sẽ không thể kéo dài, vì mọi người sớm
muộn gì cũng nhận ra giá trị thực sự của mọi thứ (xem Vấn đề 16). Tương
