việc làm đầy đủ và tăng trưởng kinh tế toàn diện. Vấn đề việc làm càng trở
nên bất ổn định hơn qua cái tên “tính linh hoạt của thị trường lao động”,
gây mất ổn định đời sống của nhiều người. Mặc dù khẳng định rằng ổn định
giá cả là điều kiện tiên quyết của tăng trưởng, các chính sách nhằm làm
giảm lạm phát chỉ tạo ra tình trạng tăng trưởng èo uột từ những năm 1990,
khi lạm phát được cho là đã được kiểm soát.
Ðó có phải là nơi trữ tiền?
Tháng 1 năm 1923, quân đội Pháp và Bỉ xâm chiếm khu vực Ruhr của Đức,
nổi tiếng nhiều than và thép. Điều này là bởi vì, vào năm 1922, người Đức
sa lầy nghiêm trọng vào việc thanh toán các khoản đền bù được yêu cầu
theo Hiệp ước Versailles, hiệp ước kết thúc Chiến tranh Thế giới Thứ nhất.
Tuy nhiên, nếu muốn có tiền thì Pháp và Bỉ lẽ ra phải chiếm các ngân hàng
- rốt cuộc, “đó là nơi cất giữ tiền”, như một tên cướp ngân hàng nổi tiếng
của Mỹ Willie Sutton đã nói khi được hỏi lý do tại sao ông ta cướp ngân
hàng - chứ không phải là một loạt các mỏ than và nhà máy thép. Tại sao họ
không làm điều đó? Đó là vì họ lo lắng về lạm phát ở Đức.
Kể từ mùa hè năm 1922, lạm phát ở Đức đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát.
Chỉ số giá sinh hoạt (cost-of- living index) tăng mười sáu lần trong sáu
tháng cuối năm 1922. Tất nhiên, lạm phát phi mã một phần do yêu cầu đền
bù nặng nề của Pháp và Bỉ, nhưng một khi lạm phát bắt đầu, thì việc Pháp
và Bỉ chiếm Ruhr để đảm bảo rằng họ đã được trả tiền bồi thường chiến
tranh bằng hàng hoá, như than đá và thép, chứ không phải là những tờ giấy
bạc vô giá trị, những đồng tiền mà giá trị của nó sẽ giảm đi nhanh chóng, là
hoàn toàn hợp lý.
Họ được quyền làm như vậy. Lạm phát ở Đức đã hoàn toàn ngoài tầm kiểm
soát sau khi Ruhr bị chiếm đóng, với giá cả tăng lên 10 tỷ lần (vâng, là tỷ,
chứ không phải là nghìn hay triệu) cho đến năm 1923, khi đồng
Rentenmark, đồng tiền mới, bắt đầu được đưa vào sử dụng. Lạm phát phi
