Quốc gia A là Trung Quốc ngày nay - một số độc giả có thể đoán được điều
đó. Tuy nhiên, rất ít độc giả có thể đoán được rằng quốc gia B là Mỹ - nước
Mỹ vào khoảng những năm 1880, khi nước này có phần nghèo hơn so với
Trung Quốc hiện nay.
Bất chấp tất cả những chính sách và thể chế được cho là chống lại sự phát
triển, Trung Quốc đã trở thành một trong những nền kinh tế năng động và
thành công nhất thế giới hơn ba thập kỷ qua, trong khi Mỹ trong những năm
1880 là một trong những nước phát triển nhanh nhất và nhanh chóng trở
thành một trong những quốc gia giàu nhất trên thế giới. Vì vậy, cả cường
quốc kinh tế cuối thế kỷ XIX (Mỹ) và của ngày nay (Trung Quốc) đều đã
thực hiện theo những gói chính sách gần như hoàn toàn đi ngược lại tính
chính thống thị trường tự do của chủ nghĩa tự do mới hiện nay.
Điều này có thể xảy ra như thế nào? Học thuyết thị trường tự do không phải
được đúc rút trong hai thế kỷ phát triển thành công của hai chục quốc gia
giàu có ngày nay ư? Để trả lời những câu hỏi này, chúng ta cần phải quay
trở lại lịch sử.
Những tổng thống quá cố không thể nói
Một số người Mỹ gọi những đồng đô la của họ là những “Tổng thống quá
cố”. Không hoàn toàn chính xác. Đúng là họ đều đã qua đời, nhưng không
phải tất cả các chính trị gia có chân dung được in trên các tờ đô la đều là
cựu Tổng thống Mỹ.
Benjamin Franklin - mà chân dung được in trên tờ tiền giấy nổi tiếng nhất
trong lịch sử loài người, tờ 100 đô la - chưa từng là tổng thống. Tuy nhiên,
ông hoàn toàn có thể trở thành tổng thống. Ông là người cha sáng lập đầu
tiên và là chính trị gia được sùng kính nhất của đất nước mới được khai
sinh. Mặc dù ông đã quá già và vị thế chính trị của George Washington quá
tuyệt vời để ông ta có thể chạy đua cho chức tổng thống đầu tiên năm 1789,
Franklin vẫn là người duy nhất có thể thách thức Washington cho vị trí này.
