mặt đã thay đổi hẳn, đầy vẻ mệt mỏi, nhưng dữ tợn, ông ta cầm một lá thư
trong tay: “Gọi tất cả mọi người về đi!”.
Ông ta nói với người quản lí bằng một giọng vừa đủ nghe: “Gọi tất cả
mọi người về, không cần tìm nữa, vợ tôi đã bỏ tôi rồi”.
Trước những kẻ đứng xúm quanh ông, tò mò nhìn ông bỗng nhiên
ngượng ngùng, bẽn lẽn và hãi hùng giãn ra, con người bị đánh đến tử
thương này có một dáng điệu căng thẳng phi thường. Ông ta còn đủ sức
bước lảo đảo qua mặt chúng tôi, không nhìn ai, để đi tắt đèn trong phòng
đọc sách. Người ta nghe tiếng tấm thân nặng nề, đồ sộ của ông gieo phịch
xuống một chiếc ghế phô tơi, rồi một tiếng nấc man rợ, thú vật chỉ có ở
những người chưa từng khóc bao giờ. Nỗi đau khổ thông thường ấy, gợi lên
trong mỗi chúng tôi, ngay cả với người vô tình nhất, một tác động lạ kì.
Không người bồi bàn nào của khách sạn, không một khách trọ nào, tò mò
tới xem, dám hé môi cười, hoặc thốt ra một lời thương cảm. Câm nín, mỗi
người chúng tôi, như cảm thấy hổ thẹn vì để bộc lộ tình cảm mình một cách
sôi sục, lặng lẽ trở về phòng. Khi chỉ còn một mình trong căn phòng tối
tăm, cái sản phẩm của nhân loại bị vùi dập này đã thoi thóp, nức nở, quá cô
đơn với chính mình, tại ngôi nhà mà ánh đèn đang tắt dần, chỉ còn lại
những tiếng rì rào, những tiếng thì thầm, những tiếng động yếu ớt cứ tàn lụi
dần.
Người ta phải thấy rằng một sự kiện như sét đánh ấy, diễn ra trọn vẹn
trước mắt chúng tôi, đã gây xúc động mạnh đến những người quen với
buồn chán và những trò giải trí vô tư. Nhưng cuộc tranh luận nổ ra sau đó
tại bàn chúng tôi lại kịch liệt và suýt biến thành ẩu đả; dù cho nó bắt nguồn
từ sự việc lạ lùng này, bản thân nó chỉ là những vấn đề những nguyên tắc
đối chọi nhau, những quan điểm khác nhau về cuộc đời chống lại nhau một
cách gay gắt. Thật vậy, do một cô hầu gái thóc mách đã đọc được bức thư
(ông chồng gục xuống trong cơn phẫn nộ bất lực, đã vò nát và quẳng bức
thư xuống sàn nhà) người ta sớm biết rằng bà Hăngriet bỏ đi không phải
một mình mà với chàng trai người Pháp (cảm tình của nhiều người đối với
chàng từ lúc đó, đã mất đi rất nhanh). Thoạt tiên, người ta thấy ngay là cái
