Tôi đã phân tích những điều này ở những lĩnh vực khác có
liên quan, ví dụ cơ thể con người. Tôi hỏi: “Có bao nhiêu người
đã cố gắng giảm cân hàng chục lần trong đời?”. Có khá nhiều
người giơ tay. Tôi lại hỏi: “Điều gì là chìa khóa giúp giảm cân?”.
Cuối cùng, mọi người nhận ra muốn giảm cân hiệu quả và an
toàn, bạn phải điều chỉnh hướng đi – tức là thói quen và cách
sống – tuân theo những nguyên tắc như chế độ dinh dưỡng hợp
lý và luyện tập thường xuyên. Hệ thống giá trị xã hội có thể
mang lại sự giảm cân nhanh chóng nhờ chương trình giảm cân
cấp tốc, nhưng cuối cùng thì cơ thể sẽ chiến thắng ý chí. Nó sẽ
làm chậm lại quá trình trao đổi chất và tích mỡ. Cuối cùng cơ thể
lại quay về tình trạng như trước, có khi còn tệ hơn. Thế là mọi
người bắt đầu nhận ra không chỉ đối với nông trại mà cả trí não
và cơ thể con người cũng bị chi phối bởi quy luật tự nhiên.
Sau đó tôi áp dụng lý lẽ này vào những mối quan hệ. Tôi
hỏi: “Về lâu dài thì các mối quan hệ sẽ bị chi phối bởi những
quy luật của nông trại hay quy luật của trường học?”. Mọi
người đều công nhận chúng bị chi phối bởi quy luật của nông
trại – tức là bị chi phối bởi những quy luật tự nhiên chứ không
phải những giá trị xã hội. Nói cách khác, bạn không thể không
liên quan đến những rắc rối do mình gây ra, và trừ khi bạn
đáng tin cậy, nếu không thì bạn không thể làm cho người khác
tin tưởng được. Những nguyên tắc của sự tin tưởng, chính trực,
trung thực là nền tảng của bất kỳ mối quan hệ nào bền vững
theo thời gian. Mọi người có thể giả vờ là mình có những đức
tính đó trong một thời gian, hoặc chỉ để gây ấn tượng bên ngoài
với mọi người, nhưng cuối cùng “cái kim trong bọc lâu ngày
cũng lòi ra”. Vi phạm những nguyên tắc sẽ phá vỡ niềm tin.
Điều này cũng không khác biệt đối với quan hệ giữa mọi người
với nhau, hay giữa các tổ chức, giữa xã hội và chính phủ, hoặc
giữa các quốc gia với nhau. Tóm lại, có một quy luật đạo đức
và một ý thức đạo đức – sự nhận thức bên trong, một hệ thống
THÓI QUEN THỨ BA: ƯU TIÊN NHỮNG VIỆC QUAN TRỌNG • 1 8 9
