tôi về vấn đề đó, chúng tôi đã nói là chúng tôi không phản đối. Dù sao thì
bia tưởng niệm đó vẫn chưa được dựng, tôi không biết tại sao. Thông
thường thì tôi không phản đối việc dựng những bia tưởng niệm kiểu như
vậy vì về cơ bản những người lính Đức chỉ thực hiện bổn phận của mình.
Tất nhiên, nhiều cựu binh Hồng quân khác trong cuộc chiến có cách nhìn
nhận khác. Tôi quen một người đã tham chiến ở Stalingrad. Đối với ông ấy
việc bọn Đức được phép xây dựng một bia tưởng niệm ở đó là việc làm tôn
vinh những những tên lính Đức đã chết, một việc ghê tởm. Ông ấy lúc nào
cũng bảo: “Thể nào tôi cũng phóng xe đến đó và húc tan tấm bia bằng chính
xe của tôi!”. Tôi nói với ông: “Sao mà ông phải khó chịu thế? Sau tất cả, họ
cũng chỉ là những người lính giống như chúng ta. Họ cố bắn hạ ông bằng
súng máy và ông cũng cố làm việc tương tự đối với họ. Hãy coi đó là một
may mắn khi ông không bị giết, họ chỉ làm ông bị thương thôi mà.” Chúng
tôi tiến tiếp về phía Kromy một cách khó khăn và chậm chạp, bọn Đức kiên
quyết chống cự. Để miêu tả sơ lược về sự ác liệt của các trận chiến trong
chiến dịch Kutuzov chỉ cần nhìn vào thương vong của Phương diện quân
Trung tâm. Trong khi Phương diện quân chịu 32.000 thương vong trong
năm ngày đầu tiên của trận Kursk do những trận đánh xung quanh Ponyri
thì đến lúc quân Đức rút khỏi mấu lồi Orel, tổng thương vong của Phương
diện quân đã lên tới 118.000 người. Các lực lượng Xô viết giải phóng Orel
ngày 5/8, cùng ngày chúng tôi chiếm lại Belgorod từ tay bọn Đức. Để vinh
danh chiến thắng kép này, Stalin đã ra lệnh bắn pháo hoa tại Moscow, lần
đầu tiên kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Chúng tôi đã thành công trong việc
bao vây một số quân Đức, nhưng rất nhiều trong số chúng đã thoát được dễ
dàng.
Lời chú của Stuart Britton:
“Ngay sau khi Phương diện quân Trung tâm tham gia tấn công các lực
lượng Đức thuộc Cụm tập đoàn quân Trung tâm tại mấu lồi Orel, Von
Kluge, tướng chỉ huy Cụm tập đoàn quân này, đã ra lệnh xây dựng một
tuyến công sự đặt tên là Phòng tuyến Hagen cắt ngang từ bên này sang
bên kia cổ mấu lồi Orel. Chỉ trong lần này là Hitler không buộc quân đội
