tôi chiêm ngưỡng và bằng tri thức hạn hẹp, tôi cố thu nạp và tìm hiểu chút ánh
sáng phản chiếu từ sự cấu tạo tuyệt vời của cái Hiện Thể”.
(Qui était Albert Einstein – 1930 – NTT dịch)
Đó là một niềm tin tâm linh mãnh liệt, mà theo ông, sẽ đem đến sự giải thoát
cho con người : chính vì ý thức được sự nhỏ bé của mình trước những tuyệt vời
của vũ trụ, và qua nỗi khát khao tìm kiếm những câu trả lời cho những bí ẩn đó,
con người sẽ lĩnh hội sâu xa tất cả những Chân, Thiện, Mỹ.
Kết luận
Tính đến nay, đã hơn 100 năm, thuyết Tương Đối ra đời và đã bao lần được
nghiệm chứng. Những tư tưởng đột phá, mới lạ của thuyết này đã tạo ra một
cuộc cách mạng vĩ đại trong lối suy nghĩ của con người về vũ trụ và thời gian.
Trong một giai đoạn nghiêm trọng của lịch sử khoa học, Einstein đã chứng
minh cho ta thấy, những gì cổ xưa được gọi là bất di dịch không hẳn là vĩnh
cửu, và đó, chính là nền tảng của sự thăng hoa tư tưỏng con người. Nó đã mở
đường cho bao nhiêu trí tuệ của thế kỷ 20 trong cuộc hành trình sáng tạo và
khám phá. Nền vật lý và khoa học hiện đại đã ghi đậm ảnh hưởng và công ơn
của thiên tài Einstein.
Nhưng, con người không chỉ thăng hoa với khoa học, vì khoa học. Einstein,
ngoài những phương trình, những công thức, còn mang lại cho chúng ta một
quan niệm về nhân sinh và triết học. Bao nhiêu lần, qua cuộc sống, qua hành
động, ông đã chứng minh cho ta thấy, con người chỉ thật sự thăng hoa và xứng
đáng là một phần tử ý nghĩa của thiên nhiên, khi nào nhận chân được rõ rệt vị
trí, vai trò và trách nhiệm của mình đối với cộng đồng nhân loại cũng như đối
với vũ trụ bao la.
Cuộc đời của Einstein là một chuỗi những khó khăn, thất vọng, thành công,
vinh quang, bất mãn, đầy nghệ sĩ tính và lãng mạn, cộng thêm một cuộc sống
tâm linh vô cùng phong phú. Ông có những niềm tin mãnh liệt giúp ông hành
động một cách tự do và can đảm. Chúng ta có thể không hoàn toàn đồng ý với
những quan niệm của ông, đặc biệt trong phạm vi tôn giáo, nhưng chúng ta
không thể phủ nhận một điều : đó là một cuộc đời chan chứa ý nghĩa và nhân
bản. Và do đó, ông đã vượt lên trên tầm vóc của bất cứ nhà khoa học nào.
Nhà vật lý học Gerald Holton, giáo sư đại học Harvard kiêm viết lịch sử
khoa học đã hết sức kinh ngạc về cuộc sống tâm linh cực kỳ phong phú của
Einstein. Theo Holton, bộ óc đặc biệt của ông không giải thích được những gì
