vọng được thì minh triết:
1. Bây giờ, hỡi chư tăng, ta giảng đến khổ đế: sinh là khổ, bệnh là khổ, lão là
khổ, rầu rĩ, than khóc, táng tâm trí, thất vọng là khổ…
2. Bây giờ, hỡi chư tăng, tới tập đế: nguyên nhân của cái khổ là nhân dục vô
nhai nó làm cho con người tái sinh hoài, dục vọng đó kết hợp với sự ham thích,
dâm dật, lúc nào cũng muốn thoả mãn cho được, nguyên nhân là cái ham mê,
ham mê là thực thể.
3. Bây giờ, hỡi các chư tăng, tới diệt đế: phải diệt cho hết dục vọng, nhu cầu
bằng cách thoát tục.
4. Bây giờ, hỡi chư tăng, tới đạo đế: con đường giải thoát gồm bát chánh:
chánh kiến
, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mệnh, chánh
tinh tiến, chánh niệm, chánh định.
Phật tin rằng dù có lúc vui thì cũng không đủ bù những lúc khổ, và như vậy thà
đừng sinh ra là hơn. Nước mắt của loài người nhiều hơn nước bốn biển. Vả lại
nỗi vui nào cũng có phần chua chát là vì nó ngắn ngủi quá. Ngài hỏi một đệ tử:
“Vui với buồn, cái nào nhất thời?”. Đệ tử đáp: “Bạch sư phụ, cái buồn”. Cái
buồn tệ hại nhất, không phải là cái tanha, toàn thể dục vọng, mà là cái dục vọng
vị kỉ, dục vọng hướng về cái lợi riêng của một phần tử chứ không phải cái lợi
chung của toàn thể, nhất là cái tính dục nó làm cho con người sinh con đẻ cái,
thêm hoài những khoen mới vào cái chuỗi sinh sinh, tạo nên những nỗi khổ mới
chẳng có mục đích gì cả. Một đệ tử nghe Ngài giảng, cho rằng Ngài chấp nhận
sự tự tử, Ngài bảo không phải vậy vì tự tử không ích lợi gì hết: linh hồn chưa
được thanh khiết, vẫn còn dục vọng thì còn phải đầu thai hoài cho tới khi hoàn
toàn trút hết được bản ngã mới thôi.
