1. Thư gởi Sài Dã Ngu
(Lá thư này vốn không có trong Văn Sao, nhân vì người đời thường đối với
những nghĩa như mê - ngộ, chúng sanh - Phật, cuồng - thánh v.v... khởi nghi
nên kèm thêm thư này để giải trừ những mối nghi ấy)
Ai cũng có thể trở thành Nghiêu, Thuấn, ai cũng có thể thành Phật.
Nhưng thánh thất niệm cuồng, cuồng chế ngự được niệm ắt sẽ thành thánh.
Mê thì Phật thành chúng sanh, ngộ thì chúng sanh tức là Phật. Xét lẽ ấy, mấu
chốt ở tại nơi ta. Vì thế, trên phải ngưỡng mộ chư thánh, dưới phải trọng
tánh linh của mình, dè dặt kinh sợ, phẫn chí tu trì, đôn đốc luân thường, tận
hết bổn phận, các điều ác đừng làm, vâng làm các điều thiện, sáng dậy tối
ngủ chẳng nẩy sanh điều gì đáng thẹn. Làm được như thế chính là làm thánh,
làm hiền, chẳng điếm nhục, ô uế trời đất.
Lại còn sanh lòng tín nguyện trì danh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương
để mong tự chứng được Phật tánh sẵn có, viên thành vô thượng Bồ Đề mới
thôi. Đại trượng phu sanh trong thế gian nếu chẳng biết đại thể, chỉ biết đắm
đuối ăn uống, nam nữ, tham cầu sắc thanh, của cải, lợi lộc thì có khác gì dị
loại đâu? Nỡ nào để cái tánh có khả năng làm được Nghiêu, Thuấn, có thể
thành Phật bị luân hồi trong lục đạo bao kiếp dài lâu, chịu đủ mọi nỗi khổ
cùng cực, chẳng đáng buồn ư?
Ngươi đã phát tâm quy y Tam Bảo thì phải lấy việc niệm niệm đối trị
phiền não làm gốc, ngăn tà, giữ lòng thành, khắc kỷ, giữ lễ, cải ác tu thiện,
trọn hết bổn phận, luân thường, chuyên tu Tịnh nghiệp, tự hành, dạy người,
ngõ hầu trong là cha mẹ, anh em, vợ con, quyến thuộc, ngoài là thân thích,
bạn bè, láng giềng chòm xóm cùng được gội ân giáo hóa của Phật, cùng
thành thiện nhân mới chẳng uổng phí cái đời này, chẳng uổng duyên gặp gỡ
này.
Sách Trung Dung nói: “Ai cũng bảo mình là người trí, nhưng cứ bị xua
vào, vướng vào lưới rập, hầm bẫy, chẳng ai biết tránh cả”. Là vì chỉ biết
hướng ngoại rong ruổi tìm cầu, chẳng biết hồi quang phản chiếu, nên mới
mắc hại như thế. Nếu có thể phản chiếu tự tâm, ngầm vận dụng trí ngõ hầu
tự chiếu ắt sẽ có thể học thánh, học hiền, học Phật, học Tổ, ắt lúc sống đã dự
vào cảnh giới thánh nhân, mất đi liền sanh về cõi nước Cực Lạc. Đấy là
những điều Quang tôi vì ông mệnh danh là “đại ý”.
Thêm nữa, chỉ vì thánh mất niệm thành cuồng, cuồng chế ngự được niệm
sẽ thành thánh, mê thì Phật thành chúng sanh, ngộ thì chúng sanh chính là
