Dostoevsky
Anh em nhà Caramazov
Dịch giả: Phạm Mạnh Hùng
Chương 2
Truyện trưởng lão Zoxima tạ thế trong Chúa
(thuật theo lời Alecxei Fedorovich Karamazov)
Tiểu sử
a. Người anh trẻ tuổi của trưởng lão Zoxima
Thưa các cha và các thầy yêu quý, tôi sinh ra ở một tỉnh miền bắc xa xôi,
thị trấn N, bố là quý tộc, nhưng không phải là người quyền quý, mà chỉ là
viên chức thường. Bố tôi mất khi tôi mới chỉ hai tuổi, tôi không nhớ gì về
Người. Người để lại cho mẹ tôi một căn nhà gỗ nhỏ và một số vốn không
lớn, nhưng đủ cho mấy mẹ con sống không túng thiếu. Chúng tôi có hai
anh em: tôi Zinovi và anh tôi, Marken. Anh hơn tôi tám tuổi, nóng tính và
hay cáu kỉnh, nhưng tốt bụng, không ưa cợt đùa, ít nói lạ lùng, đặc biệt là ở
nhà, với tôi, mẹ và gia nhân. Ở trong, tôi học khá nhưng không hoà hợp với
các bạn, này không cãi cọ với ai, ít ra theo mẹ tôi nhớ thì như vậy. Nửa năm
trước khi anh tôi mất, khi ấy anh đã mười bảy tuổi, anh thường lui tới với
một người sống tách biệt ở thị trấn chúng tôi, hình như là một người tù
chính trị bị lưu đày từ Moskva đến thị trấn chúng tôi vi có tư cưỡng tự do.
Người bị lưu đầy ấy nguyên là một triết gia uyên bác và nổi tiếng ở trường
đại học tổng hợp. Không hiểu vì sao ông yêu Marken và tiếp anh. Anh
thường ở nhà ông ta suốt buổi tối cứ như thế cả mùa đông cho đến khi
người đi đày được gọi về giữ một chức vụ nhà nước ở Peterburg, theo sự
thỉnh cầu của chính ông, vì ông có những người che chở. Bắt đầu tuần chay
lớn, Marken không ăn chay, nhiếc móc và nhạo báng việc ăn chay: "Toàn
chuyện nhảm nhí, chẳng có Chúa Trời nào hết", - anh làm cho cả mẹ và gia
nhân đều kinh hãi, cả tôi cũng hãi vì tôi tuy mới lên chín, nhưng nghe
những lời như thế tôi khiếp sợ lắm. Gia nhân nhà tôi toàn là nông nô, bốn
người, mua của một địa chủ quen biết. Tôi còn nhớ, trong bốn người ấy mẹ
