ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 504

riêng, và cứ khóc hoài, chỉ khi trở lại chỗ anh, mẹ tôi mới lau khô nước mắt
và làm bộ vui vẻ. "Mẹ ơi, đừng khóc, mẹ thân yêu đôi khi anh nói, - con
còn sống lâu, còn vui vầy nhiều với mẹ và em, còn cuộc sống, cuộc sống
vui vẻ, sung sướng biết bao!". "Ôi chao, con yêu dấu, con vui làm sao
được, ban đêm con sốt nóng hầm hập và ho tưởng rách lồng ngực". - "Mẹ
ơi, - anh trả lời, - mẹ đừng khóc, cuộc sống là thiên đàng, và tất cả chúng ta
đang ở thiên đàng, vậy mà chúng ta không muốn biết điều đó, chứ nếu ta
muốn biết thì ngày mai cả thế gian này sẽ thành thiên đàng". Mọi người
đều ngạc nhiên về lời anh nói, anh nói điều đó một cách hết sức kỳ lạ và
kiên quyết, ai nấy đều cảm động và khóc. Người quen đến thăm chúng tôi,
"Các bạn thân mến ơi. - anh nói, - tôi có gì đáng được các bạn yêu mến, vì
lẽ gì các bạn yêu tôi khi tôi như thế này, làm sao trước kia tôi lại không
biết, không quý trọng điều đó nhỉ?". Gia nhân vào, anh nói: "Các bạn yêu
quý ơi, vì sao các bạn hầu hạ tôi, tôi có đáng được các bạn hầu hạ không?
Nếu Chúa Trời gia ơn cho tôi còn được sống thì tôi sẽ hầu hạ các bạn, vì
mọi người phải hầu hạ nhau". Nghe anh nói, mẹ lắc đầu: "Con yêu quý của
mẹ, con ốm đau nên mới nói như vậy". - "Mẹ ơi, mẹ là niềm vui sướng của
con, - anh nói, - không thể không có chủ và tớ, nhưng nếu vậy thì con sẽ
hầu hạ đầy tớ của con như họ vẫn hầu hạ con. Mẹ ạ, con còn xin nói thêm
với mẹ rằng mỗi người chúng ta đều có lỗi với tất cả mọi người khác về tất
cả mọi việc, còn con thì có lỗi hơn cả". Mẹ tôi mỉm cười, khóc và mỉm
cười: "Làm sao con lại có lỗi hơn ai hết trước tất cả mọi người? Có những
kẻ giết người, cướp bóc, con đã kịp phạm tội gì như thế đâu mà từ quy tội
cho mình hơn ai hết?" - Mẹ ơi, mẹ ruột thịt của con, - anh nói (dạo này anh
bắt đầu thốt ra những lời cao nhã, bất ngờ như thế), - mẹ ruột thịt thân
thương, vui vẻ của con, mẹ nên biết rằng mỗi người thực sự có lỗi với tất cả
mọi người khác về mọi sự. Con không biết giải thích điều đó với mẹ như
thế nào, nhưng con đầu lòng cảm thấy như thế. Làm sao có thể sống mà cứ
cáu giận, không hề biết gì cả?" Mỗi ngày cứ ngủ dậy anh càng cảm động
hơn, vui sướng hơn, lòng tràn ngập tình yêu xao xuyến. Đôi khi bác sĩ đến -
ông già Ayzenxmit người Đức: "Thế nào, thưa bác sĩ, tôi còn sống được
một ngày nữa trên đời không ạ?" - anh bông đùa với ông ta. "Không phải