ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 505

một ngày, mà anh sẽ sống thêm nhiều ngày nữa, - bác sĩ đáp, - nhiều tháng
và nhiều năm nữa". - "Cần gì phải hàng năm, hàng tháng! - anh kêu lên, -
mà cần gì phải hàng ngày, chỉ cần một ngày là đủ để con người biết được
tất cả hạnh phúc. Hỡi những người yêu mến của tôi, cớ gì chúng ta cãi cọ
nhau, khoe khoang nước mặt nhau, oán hận nhau: chúng ta cứ đi thẳng vào
vườn, dạo chơi và nô đùa với nhau, yêu mến và khen ngợi lẫn nhau, hôn
nhau và cảm tạ cuộc sống của chúng ta". - "Cậu con trai bà không sống
được bao lâu nữa đâu. - Bác sĩ nói với mẹ tôi, khi bà tiễn ông ra đến bậc
tam cấp. - Bệnh tật làm cho cậu ấy lẫn trí". Cửa sổ buồng anh trông ra
vườn, vườn nhà chúng tôi rợp bóng mát, có những cây cổ thụ, cây cối đã
nẩy lộc xuân, chim chóc đầu mùa kéo đến, líu lo ríu rít bên cửa sổ buồng
anh. Anh ngắm nhìn chim và bỗng xin chúng thứ lỗi cho anh: "Hỡi các chú
chim trời sướng vui, xin thứ lỗi cho tôi, vì tôi có lỗi với các chứ". Hồi ấy
không ai trong chúng tôi hiểu nổi anh, còn anh khóc vì vui sướng. "Phải
rồi, - anh nói, - xung quanh tôi bao nhiêu là vinh hiển của Chúa Trời: chim
chóc, cây cối, đồng cỏ, bầu trời, chỉ riêng tôi sống trong ô nhục, chỉ riêng
tôi làm ô danh vạn vật, hoàn toàn không biết đến cái đẹp và sự vinh hiển". -
"Con tự nhận lấy nhau tội lỗi quá đấy". - đôi khi mẹ tôi khóc. "Mẹ ơi, mẹ là
niềm vui sướng của con, con khóc vì vui mừng, chứ không phải vì đau xót
đâu. Chính con muốn mình có tội với vạn vật, có điều con không giải thích
với mẹ được; bởi vì con không biết phải yêu vạn vật như thế nào. Thì cứ
cho là con có tội với vạn vật, và vạn vật tha thứ cho con, thế thì đấy là thiên
đàng rồi. Chẳng phải là hiện giờ con đang ở thiên đàng sao?". Còn nhiều
chuyện nữa, không thể nhớ và ghi lại hết được. Tôi nhớ, có lần tôi một
mình vào buồng anh, chẳng có ai ở đấy cả. Một buổi chiều sáng sủa, mặt
trời đã bắt đầu lận, căn buồng tràn ngập ánh sáng chênh chếch. Nhìn thấy
tôi, anh vẫy tay tôi lại gần, đặt hai tay lên vai tôi, nhìn vào mắt tôi với vẻ
cảm động, trìu mến. Anh không nói gì, chỉ nhìn tôi như thể một lát: "Thôi
bây giờ em đi chơi đi, hãy sống thay cho anh!". Thế là, tôi ra ngoài chơi.
Sau này nhiều lần trong đời, tôi nhớ lại câu anh bảo tôi sống thay cho anh
mà rớt nước mắt! Anh còn nói nhiều lời tuyệt diệu như thế mà hội ấy chúng
tôi không hiểu. Anh mất vào tuần thứ ba sau lễ Phục sinh, lúc chết vẫn tỉnh