ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 1060

vì khi Ivan từ chỗ Xmerdiakov về, bước vào phòng thì vẫn chưa có người
ấy ở đây. Đấy là một người đàn ông, hay nói cho đúng hơn, một người
thượng lưu Nga, không còn trẻ, trạc ngũ tuần, tóc không điểm bạc nhiêu
lắm, còn đen, khá dài rậm, râu cằm tỉa nhọn. Anh ta mặc chiếc vét tông
màu nâu, rõ ràng do người thợ giỏi nhất may, nhưng đã cũ, may khoảng
hơn hai năm rồi, hoàn toàn không hợp mốt nữa, thành thử đã hai năm nay
những người thượng lưu dư dật không ai mặc nữa. Áo trong, chiếc cà vạt
dài kiểu khăn quàng, tất cả đều hệt như những người thượng lưu diện sang,
nhưng nhìn kỹ thì áo lót hơi bẩn, còn chiếc khăn quàng rộng dù sờn lắm
rồi. Chiếc quần kẻ ô vuông của khách mặc rất đẹp, nhưng lại hơi sáng màu
quá và hơi hẹp quá, vì vậy bây giờ người ta không mặc nữa, cũng như chiếc
mũ mềm trắng có lông mà khách mang theo là không hợp với mùa này.
Tóm lại, đây là một loại đàng hoàng mặcdù túi rất ít tiền. Tuồng như ông
khách này thuộc loại địa chủ cũ, phát đạt ngay từ thời chế độ nông nô; rõ
ràng đã từng biết giới thượng lưu và xã hội tử tế, xưa kia đã từng có những
mối quen biết và vẫn giữ được những quan hệ ấy cho đến tận nay, nhưng
dần dà nghèo đi do cuộc sống vui vẻ trẻ trung và do việc bãi bỏ chế độ
nông nô gần đây, đã trở thành một loại người ăn bám lịch sự, lang thang
đến những người quen cũ tốt bụng tiếp đón ông ta vì ông dễ tính, chan hoà,
lại vì dùsao ông là người tử tế trước mắt bất kỳ ai cũng có thể kéo ngồi vào
bàn, cố nhiên là vào một chỗ khiêm tốn. Những kẻ ăn bám thư thể, những
người thượng lưu dễ tính, biết kể chuyện, chơi bài và dứt khoát không thích
một việc nào mà người ta ép họ làm, thường là cô đơn, không vợ hay goá
vợ, có thể có con, nhưng con họ bao giờ cũng được dạy dỗ ở một nơi nào
xa, ở nhà các bà cô dì nào đó mà bậc thượng lưu không bao giờ nhắc đến
giữa những người tử tế, dường như có phần xấu hổ về mối quan hệ họ hàng
như thế. Dần dần họ mất hẳn quan hệ với con cái, thỉnh thoảng vào dịp lễ
thánh hay ngày sinh của mình, họ nhận được thiếp mừng của chúng và đôi
khi thậm chí còn trả lời. Vẻ mặt của vị khách bất ngờ không hẳn là hồn
hậu, mà là dễ dãi, mà tuỳ theo hoàn cảnh, sẵn sàng biểu lộ bất cứ sự nhã
nhặn nào. Ông ta không có đồng hồ, chỉ mang cái kính một mắt gọng đồi
mồi đeo bằng dải băng đen. Ngón giữa bàn tay phải đeo chiếc nhẫn vàng đồ