Xmerdiakov trao cho ta trước khi chết". Các vị sẽ nói rằng như thế là bất
lương. Dù là vu cho người chết cũng cứ là bất lương, chodù là để cứu anh
đi nữa! Đúng, nhưng nếu anh ta nói dối một cách vô ý thức thì sao, nếu anh
ta tưởng tượng rằng sự thể đúng như thế, anh ta hoàn toàn rối trí khi được
tin về cái chết bất ngờ của thằng hầu thì sao? Các vị đã thấy cảnh ban nãy,
các vị đã thấy con người ấy ở trong trạng thái như thế nào. Anh ta đứng
nói, nhưng trí óc anh ta để tận đâu đâu, tiếp sau lời khai của người sốt nóng
là một tài liệu lá thư của bị cáo gửi cô Verkhovxeva, viết hai ngày trước khi
phạm tội, có chương trình hành động chi tiết vạch sẵn. Vậy việc gì chúng ta
phải di tản chương trình ấy, và kẻ thực hiện không phải ai khác ngoài kẻ
vạch chương trình. Đúng, thưa các vị bòi thẩm, "việc diễn ra đúng như đã
viết"! Và chúng ta không kính cẩn và sợ hãi chạy khỏi cửa sổ nhà cha, khi
đã tin chắc rằng người yêu của chúng ta hiện ở trong đó. Không, điều đó
thật vô lý và khó tin là thật. Anh ta vào và kết thúc sự việc. Có lẽ anh ta
giết trong lúc tức giận, bừng bừng lửa hận, vừa nhìn kẻ tình địch đáng căm
của mình, nhưng giết xong, việc này có thể làm trong nháy mắt, vung cái
chày đồng cầm trong tay lên là xong, và tiếp đó, sau khi lục soát tỉ mỉ, biết
chắc rằng cô nàng không có ở đây, anh ta không quên thọc tay vào dưới
đệm và lấy ra phong bì tiền, chiếc phong bì bị xé hiện nằm trên bàn để tang
chứng. Tôi nói thế để lưu ý các vị đến một tình kết mà theo tôi có ý nghĩa
rất đặc biệt. Dù là tên giết người có kinh nghiệm hay là tên giết người để
lấy của thì liệu có để lại chiếc phong bì trên sàn nhà như người ta đã tìm
thấy nó bên xác chết không? Giá dụ là Xmerdiakov giết người để cướp của
thì hắn sẽ mang cả đi, không nhọc công mớ phong bì trên xác nạn nhân của
mình, bởi vì hắn biết chắc trong phong bì có tiền, - người ta đã cho tiền vào
đó và niêm phong trước mắt hắn kia mà, hắn sẽ mang tuốt cả phong bì đi,
như vậy thì chẳng ai biết có vụ lấy trộm tiền hay không.
Thưa quý vị bồi thẩm, tôi xin hỏi, Xmerdiakov liệu có hành động như thế
không, có để lại phong bì trên sàn không? Không, kẻ sát nhân điên cuồng
chính phải hành động như thế, y không lý luận, kẻ sát nhân không phải là
