ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 1189

đau khổ, đau khổ ghê gớm, làm thế nào để nó dễ tin hơn, sáng tác thế nào
để có cả một thiên tiểu thuyết giống thực. Trong những trường hợp như
vậy, việc đầu tiên nhất, nhiệm vụ chủ yếu nhất của điều tra là không để cho
anh ta có thời gian chuẩn bị, bắt chộp bất ngờ để kẻ phạm cội nói ra những
ý nghĩ thầm kín nhất của mình với tất cả tính hồn nhiên, khó tin và mâu
thuẫn, khiến chúng bị tố giác. Chỉ có thể bắt kẻ phạm tội nói ra bằng cách
bất ngờ và như vô tình cho anh ta biết một sự kiện mới nào đó, một tình tiết
nào đó có ý nghĩa cực kỳ lớn lao mà cho đến lúc đó anh ta không hề ngờ tới
và không thể nào nhìn thấy được. Sự kiện do chúng tôi có sẵn, ôi đã có sẵn
từ lâu: lời khai của gia nhân Grigori đã hồi tỉnh về cánh cửa ra vào mà bị
cáo đã chạy ra qua đó. Anh ta quên bẵng cánh cửa ấy, anh ta không ngờ
rằng Grigori có thể nhìn thấy nó. Hiệu quả cực kỳ lớn. Anh ta bật dậy và
hét lên với chúng tôi: "Đấy là Xmerdiakov giết, Xmerdiakov!" - thế là anh
ta bộc lộ ý nghĩ thầm kín cơ bản của mình, dưới hình thức khó tin nhất, bởi
vì Xmerdiakov chỉ có thể giết sau khi anh ta đã đánh gục Grigori và bó
chạy. Khi chúng tôi cho anh ta biết Grigori nhìn thấy cánh cửa ra vào mở
trước khi ngã gục vào lúc ra khỏi phòng ngủ, lão nghe thấy Xmerdiakov
rên sau bức vách, Dmitri thực sự suy sụp tinh thần. Người cộng tác với tôi,
Nikolai Parfenovich đáng kính và hóm hỉnh, sau này đã cho tôi biết ông lúc
ấy ông thương anh ta đến chảy nước mắt. Chính lúc ấy, để sửa chữa tình
thế, "anh ta vội cho chúng tôi biết về cái túi dựng tiền trứ danh: thôi được
xin hãy nghe câu chuyện này. Thưa quý vị bồi thẩm, tôi đã trình bày với
quý vị ý nghĩ của tôi, về việc tại sao tôi coi csi chuyện số tiền được khâu
vào túi trước đó một tháng chẳng những là phi lý, mà là điều xuyên tạc kỳ
quặc nhất có thể tìm ra trong trường hợp này. Nếu như thậm chí đánh cuộc:
có thể nói và trình bày điều gì khó tin hơn thì thật không thể bịa đặt ra điều
gì tồi tệ hơn. Cái chính là ở đây có thể làm cho nhà tiểu thuyết đắc chí cứng
họng và đập anh ta tan tành bằng cách đưa ra những chi tiết bao giờ cũng
đầy rẫy trong hiện thực và bề ngoài tuồng như hoàn toàn không đáng kể và
thừa mà những nhà sáng tác bất hạnh và bất đắc dĩ ấy bao giờ cũng coi
thường, thậm chí phong bao giờ nghĩ tới. Ồ, lúc đó họ đâu bận tâm đến
những tiểu thuyết ấy, trí óc họ chỉ tạo nên toàn bộ đồ sộ - thế mà người ta