- Thế thì lạ thật, nhưng theo ý nghĩa nào? - Trưởng lão hỏi Ivan
Fedorovich.
Cuối cùng Ivan trả lời, nhưng không phải với giọng lễ độ kiêu kỳ như
Aliosa vẫn lo sợ từ hôm trước, mà khiêm tốn và dè dặt, rõ ràng là ân cần,
không chút ẩn ý.
- Tôi xuất phát từ luôn điểm rằng sự pha trộn các yếu tố cán cốt của nhà thờ
và của nhà nước lấy riêng biệt, tất nhiên là sẽ còn mãi mãi, mặc dù đấy là
điều không thể được và không khi nào dẫn đến một tình trạng bình thường,
chứ đừng nói là ít nhiều trường hợp, bởi vì sự giả dối nằm ngay trong cơ sở
của sự việc. Sự thoả hiệp giữa giáo hội và nhà nước về những vấn đề như
toà án chẳng hạn, theo tôi, thực chất là hoàn toàn không thể có được. Vị
giáo sĩ mà tôi bài bác khẳng định rằng giáo hội chiếm một vị trí rõ rệt và
xác định trong nhà nước. Ngược lại với ông ta, tôi cho rằng giáo hội phải
thâu tóm trọn vẹn nhà nước nào mình, chứ không phải là chỉ chiếm một góc
nào đó, và nếu như hiện nay vì lẽ gì đó điều ấy chưa làm được thì xét về
thực chất, chắc chắn nó phải trở thành mục đích trực tiếp và quan trọng
nhất của toàn bộ sự phát triển sau này của xã hội Kito giáo.
- Hoàn toàn đúng! - Cha Paixi ít nói và thông thái thốt lên một cách cương
quyết và nóng nảy.
- Đấy chẳng qua là chủ trương của phái bên kia núi(1) - Miuxov kêu lên,
nôn nóng bắt chéo chân.
- Khốn nỗi ở ta làm gì có núi kia chứ! - Cha Ioxif kêu lên, hướng về phía
trưởng lão, nói tiếp - Xin thêm là tác giả trả lời những luận điểm "nền tảng
