những lúc rảnh rỗi, chúng tôi tổ chức đời sống của họ như một trò chơi trẻ
em, với những bài ca trẻ em, ban đồng ca, những điệu vũ hồn nhiên. Ồ,
chúng tôi cho phép họ phạm tội, họ yếu đuối và bất lực, họ sẽ yêu chúng tôi
như trẻ con yêu người lớn, vì chúng tôi cho phép họ phạm tội. Chúng tôi sẽ
nói với họ rằng tội nào cũng có thể tha thứ được nếu sự phạm tội ấy được
chúng tôi cho phép… Sự trừng phạt về những tội ấy, chúng tôi sẽ nhận
lấy".
Trong bản trường ca "Viên Đại pháp quan", Dostoievsky lên án gắt gao đạo
Thiên Chúa mà ông căm ghét và đả kích quan niệm chủ nghĩa xã hội kiểu
trại lính (Dostoievsky coi quan niệm này là chung cho mọi học thuyết về
chủ nghĩa xã hội). Đây cũng là bài ca chống lại sự áp bức, sự xuyên tạc
những tư tưởng vĩ đại. Lịch sử đã từng biết có những phong trào vĩ đại, mở
đầu với lý tưởng cao đẹp, với những hứa hẹn hấp dẫn và kết cục lại ngược
với lý tưởng. Chẳng hạn cuộc đại cách mạng Pháp thế kỷ XVIII với khẩu
hiệu "Tự do - Bình đẳng - Bác ái" đã dẫn tới xã hội tư sản Pháp thế kỷ XIX
nằm trong tay bọn con buôn.
Trong tiểu thuyết, theo niềm tin của tác giả, tính ích kỷ và sự phủ nhận đạo
đức gắn liền với quan niệm vô thần, không tin có Thượng đế, điều đó làm
què quặt con người, dẫn đến tai hoạ: Fedor Pavlovich bị giết, kẻ sát nhân
Xmerdiakov treo cổ tự tử, cuộc đời Ekaterina Ivanovna tan nát…
Đối lại với những con người vô thần và Đại pháp quan, Dostoievsky hướng
