Bi kịch chính là ở chỗ tôi biết chắc điều đó. Ờ, con người ta đôi khi ngẫm
ngợi một chút thì đã sao đâu nhỉ? Chẳng phải là tôi đang ngẫm ngợi ư?
Nhưng mà tôi thành thật, tôi thành thật. Còn về Ivan thì tôi hiểu rằng chú
ấy nhìn thiên nhiên bằng con mắt chất chứa sự nguyền rủa, mà chú ấy trí lự
như thế! Ai, cái gì đáng được yêu chuộng hơn? Kẻ được yêu chuộng hơn
lại là một con quái vật mà ngay tại đây, mặc dù đã đính hôn và bất chấp con
mắt bàn dân thiên hạ nhìn vào, vẫn không kìm nổi mình mà lại lăn vào sự
truỵ lạc, mà lại ngay trước mắt vợ chưa cưới, ngay trước mắt vợ chưa cưới!
Kẻ như tôi lại được yêu vì hơn, còn chú ấy thì bị cự tuyệt. Nhưng vì sao kia
chứ. Ấy là do tấm lòng cao quý mà cô nàng muốn cưỡng hiếp cuộc đời và
duyên số của mình! Vô lý! Chưa bao giờ tôi nói gì với Ivan về điều này.
Tất nhiên Ivan cũng chưa bao giờ hé răng với tôi về chuyện này, dù là bóng
gió xa xôi đi nữa, nhưng số phận rồi vẫn sẽ là số phận, kẻ xứng đáng rồi sẽ
về vị trí của mình, còn kẻ không xứng đáng sẽ mãi mãi chui lủi trong ngõ
hẻm, trong cái ngỏ hẻm bẩn thỉu của mình, cái ngõ hẻm mà hắn yêu mến và
vốn là dành cho hắn, và hắn sẽ chết ở đó, tự nguyện và thích thú, trong bùn
lầy hôi thối. Tôi nói nhăng cuội nhiều quá toàn những lời sáo mòn, như thể
bạ đâu nói đấy, nhưng những gì mà tôi đã chỉ rõ ắt phải xảy ra. Tôi sẽ chết
chìm trong cái ngõ hẻm, còn nàng sẽ lấy Ivan.
- Khoan đã, anh. - Aliosa lại ngắt lời, vẻ cực kỳ lo lắng. - Vẫn còn một điều
anh chưa giải thích rõ cho tôi: anh là chồng chưa cưới, anh vẫn là chồng
chưa cưới phải không? Sao anh lại muốn đoạn tuyệt, nếu như người vợ
chưa cưới không muốn thế?
- Tôi là chồng chưa cưới hợp thức và đã được ban phước, mọi việc xảy ra ở
Moskva, sau khi tôi đến đấy, có đám rước, có tượng thanh, lễ nghi trọng
thể. Bà quan cầu phước cho chúng tôi và chú có tin không, bà còn chúc
mừng Katia: cháu lựa chọn giỏi đấy, cô nhìn thấu suốt ruột gan anh chàng.
Và chú có tin không, bà không ưa Ivan và không khen chú ấy. Ở Moskva
