nghèo rất hay hổ thẹn. Cái chính là ông tự giận mình đã quá mau chóng coi
tôi là bạn và mau chóng nhượng bộ tôi; lúc đầu ông ấy xông vào tôi làm tôi
phát hoảng, rồi vừa trông thấy tiền lại đột nhiên ôm chầm lấy tôi. Ông ôm
chầm lấy tôi, hai tay về vuốt suốt. Chính trong tư thế như vậy, ông hẳn phải
cảm thấy tất cả sự quỵ luỵ, đúng lúc ấy tôi đã phạm một sai lầm rất nghiêm
trọng: bỗng nhiên tôi nói với ông ấy rằng nếu ông không có tiền để rời sang
thành phố khác thì người ta sẽ cho tiền ông, thậm chí tôi sẽ lấy tiền riêng
của tôi cho ông, cần bao nhiêu có bấy nhiêu. Chính điều đó làm ông ấy
sửng sốt: vì lẽ gì tôi hăm hở giúp ông ấy? Liza ạ, một người bị xúc phạm
bao giờ cũng hết sức đau lòng khi tất cả mọi người đều tự xem mình là ân
nhân của người đó… điều này là trưởng lão nói với tôi. Tôi không biết diễn
tả thế nào, nhưng chính mắt tôi thường vẫn nhìn thấy. Và tự tôi cũng cảm
thấy đúng là như thế. Điều quan trọng nhất là tuy cho đến giây lát cuối
cùng, ông ấy không biết mình chà đạp lên giấy bạc, nhưng dù sao ông đã
linh cảm lấy điều đó, nhất định thế. Ông ấy hoan hỉ đến như thế là vì đã
linh cảm thấy trước" Bởi vậy mặc dù mọi việc hỏng cả, nhưng hoá ra lại
hay hơn. Thậm chí tôi cho là hay nhất, không thể nào hay hơn được…
- Tại sao, tại sao lại không thể nào hay hơn được? - Liza kêu lên, hết sức
ngạc nhiên nhìn Aliosa.
- Bởi vì rằng, Liza ạ, nếu như ông ấy không giày xéo lên tiền, mà cầm ngay
thì về đến nhà, chỉ một giờ sau là ông ấy sẽ khóc và có lẽ sáng sớm hôm
sau sẽ đến gặp tôi và ném mấy tờ giấy bạc trả lại tôi và xéo đạp lên như vừa
rồi: Còn bây giờ thì ông ấy bỏ đi mà rất đỗi tự hào và đắc chí, tuy ông biết
rằng thế là "tự giết mình". Như vậy, bây giờ không có gì dễ hơn là bắt ông
ấy nhận hai trăm rúp ấy, mai là chậm nhất, bởi vì ông ấy đã tỏ ra biết giữ
danh dự, đã ném tiền đi, giày đạp lên… Khi đạp lên tiền, ông ấy không thể
không biết rằng ngày mai tôi sẽ lại đem số tiền ấy đến cho ông. Mà ông cần
số tiền ấy lắm lắm. Mặc dù bây giờ ông ấy kiêu hãnh, nhưng ngay hôm nay
thôi, ông cũng sẽ nghĩ về việc mình đã bỏ mất một sự cứu giúp như thế
