cả sự anh minh và mục đích của Ngài mà chúng ta hoàn toàn không biết
được, tôi tin vào trật tự, vào ý nghĩa của cuộc sống, tôi tin vào sự hài hoà
vĩnh cửu mà một ngày ba chúng ta sẽ hoà nhập cả lại mà tạo nên, tôi tin vào
Lời, tất cả vũ trụ hướng về Lời. Lời "ở nơi Chúa Trời" và Lời chính là
Chúa Trời, vân vân và vân vân, cứ thế đến vô cùng. Người ta đã nói bao
nhiêu lời về chuyện này. Dường như tôi đang ở trên con đường đúng, phải
không? Chú hãy tưởng tượng rằng rốt cuộc thì tôi không chấp nhận thế giới
này của Chúa Trời, tuy tôi biết là có. Chúa Trời, nhưng tôi không dung nạp.
Tôi chối bỏ không phải là Chúa Trời, chú nên hiểu điều đó, mà là thế giới
do Chúa Trời tạo ra, tôi không chấp nhận thế giới của Chúa và không thể
thuận tình chấp nhận được. Tôi xin nói rõ: Như một hài nhi, tôi tin chắc
rằng nhưng đau khổ rồi sẽ lành vết và qua đi, toàn bộ tính hài kịch đáng
giận của những mâu thuẫn trong quan hệ giữa người với người sẽ tan biến
như một ảo ảnh thảm hại như nguyên tử là sự bịa đặt bỉ ổi của trí óc Euclit
yếu đuối và nhỏ mọn, và cuối cùng, đến phần chót của tấn trò đời, khi sự
hài hoà vĩnh cửu ngự trị khắp nơi thì sẽ xuất hiện một cái gì quý giá đủ cho
mọi trái tim, làm dịu hết mọi phẫn nộ, chuộc lại được mọi tội ác người đời
và tất cả máu đã đổ ra, đủ để chẳng những có thể tha thứ mà còn biện bạch
cho tất cả những gì đã xảy ra với người đời, cho dù là tất cả những cái đó sẽ
thành sự thực, sẽ đến, nhưng tôi không chấp nhận và không muốn chấp
nhận! Cho dù nhưng đường song song sẽ gặp nhau và chính mắt tôi nhìn
thấy; tôi nhìn thấy và tôi sẽ nói rằng chúng đã gặp nhau, nhưng tôi vẫn sẽ
không chấp nhận! Đấy là bản chất của tôi, Aliosa ạ, đấy là luận đề của tôi.
Tôi nói với chú hoàn toàn nghiêm chỉnh đấy. Tôi chủ tâm bắt đầu cuộc nói
chuyện này giữa tôi và chú sao cho thật ngớ ngẩn, nhưng rồi dắt dẫn nó đến
sự xưng tội của tôi, bởi vì chú cũng chỉ cần có thế thôi. Chú đừng bàn về
Chúa, mà chỉ cần biết ông anh yêu mến của chú lấy gì làm lẽ sống. Thì tôi
đã nói ra rồi đấy.
Ivan kết luận bài độc thoại tràng giang đại hái của mình, đột nhiên trong
lòng chàng dậy lên một tình cảm đặc biệt, bất ngờ.
