xuống địa ngục thì có làm gì, địa ngục sửa chữa được gì, khi trẻ em đã bị
hành hạ rồi? Mà nếu có địa ngục thì còn hài hoà gì nữa: tôi muốn tha thứ và
ôm hôn, tôi không muốn có nhiều đau khổ hơn nữa. Nếu những đau khổ
của trẻ em là thêm vào cho đủ số đau khổ cần có để mua lấy chân lý thì tôi
xin nói trước rằng toàn bộ chân lý đó không đáng giá như vậy. Cuối cùng,
tôi không muốn người mẹ ôm hôn kẻ tàn ác đã cho chó xé xác con bà! Bà
không được tha thứ cho hắn! Nếu muốn bà hãy tha thứ choắhẳn đã làm khổ
bà, hãy tha thứ cho kẻ tàn ác đã gây nên cho bà nỗi đau khổ vô biên của
người mẹ, nhưng bà không có quyền tha thứ cho kẻ tàn ác về nỗi đau khổ
của đứa con bà đã bị chó xé xác, bà không có quyền tha thứ, cho dù chính
đứa bé có tha thứ cho hắn đi nữa! Mà nếu vậy, nếu họ không có quyền tha
thứ thì lấy đâu ra sự hài hoà? Trên cả thế gian này có người nào có thể và
có quyền tha thứ không? Tôi không muốn sự hài hoà, vì tình yêu nhân loại
mà tôi không muốn. Tôi muốn vẫn cứ để cho đau khổ không được trả thù
còn hơn. Chẳng thà đau khổ của tôi không được trả thù, sự phẫn nộ của tôi
không được giải toả còn hơn, cho dù tôi không có lý đi nữa. Vả lại người ta
định giá sự hài hoà quá cao, giá vào cửa quá đắt so với túi tiền của chúng
ta. Vì thế tôi vội trả lại vé vào cửa. Nếu như tôi là người chính trực thì tôi
phải trả lại càng sớm càng tốt. Tôi đang làm đúng như thế. Tôi không chấp
nhận Chúa Trời, Aliosa ạ, tôi chỉ hết sức kính cẩn trả lại Ngài tấm vé.
- Đấy là nổi loạn. - Aliosa gầm mặt xuống, nói khẽ.
- Nổi loạn ư? Tôi không muốn tiếng đó thốt ra từ miệng chú, - Ivan nói
bằng giọng thiết tha. - Có thể sống bằng nổi loạn được không mà tôi thì tôi
muốn sống. Hãy nói thẳng với tôi đi, tôi kêu gọi chú đấy, trả lời đi: chú hãy
tưởng tượng là chính chú sẽ dựng nên toà nhà vận mệnh của nhân loại
nhằm mục đích cuối cùng là đem lại hạnh phúc cho mọi người, rốt cuộc sẽ
đem lại sự bình yên cho họ, nhưng muốn vậy điều cần thiết không sao tránh
khỏi là phải hành hạ chỉ một sinh vật nhỏ xíu thòi, chính đứa bé đã tự đấm
ngực ấy, và lấy những giọt nước mắt không được đền bù của nó làm nền
