ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 46

phải là nhút nhát, nhưng dường như ngay từ mười tuổi nó đã thấu hiểu rằng
hai anh em dù sao vẫn sống nhờ nhà người, trông vào ân huệ của người ta,
rằng bố của chúng là một kẻ mà chỉ nhắc đến cũng đáng xấu hổ, vân vân và
vân vân. Từ rất sớm, hầu như từ thuở ấu thơ (ít ra người ta cũng đồn đại
như thế ), thằng bé này đã tỏ ra có khả năng phi thường, xuất chúng trong
học tập. Tôi không biết đích xác, nhưng khoảng năm mười ba tuổi, Ivan đã
rời khỏi gia đình Efim Petrovich để vào học một trường trung học Moskva
và trọ nơi một nhà sư phạm giàu kinh nghiệm, nổi tiếng thời ấy, bạn thời
thơ ấu của Efim Petrovich. Sau này chính Ivan kể lại rằng mọi việc xảy ra
có thể nói là do "lòng sốt sắng làm việc thiện" của Efim Petrovich, ông say
mê với ý tưởng là một cậu bé có thiên tài phải được thụ huấn một nhà giáo
dục thiên tài. Tuy nhiên cả Efim Petrovich và nhà giáo dục thiên tài đều
không còn khi Ivan tốt nghiệp trung học và vào đại học. Bởi vì Efim
Petrovich vụng thu xếp và việc nhận số tiền bà quan đã di chúc dành riêng
cho bọn trẻ cứ kéo dài mãi do những thủ tục và sự dây dưa không tránh
khỏi ở nước ta (số tiền ấy tính cả lãi đã lên đến hai nghìn mỗi phần), nên
trong hai năm đầu ở đại học, chàng trẻ tuổi hết sức lao đao, vì vừa phải tự
lo việc ăn ở vừa theo học. Nên chú ý rằng chàng thậm chí không muốn thứ
viết thư cho bố, có lẽ vì hãnh diện, vì khinh miệt bố, mà cũng có lẽ sự suy
đoán tỉnh táo lạnh lùng mách bảo chàng rằng đừng hòng bố sẽ dành cho
một sự giúp đỡ nào ít nhiều đáng kể. Dù sao chàng không hề rối trí và đã
tìm được việc làm, mới đầu là dạy học mỗi buổi hai mươi kopek, rồi chạy
đến các toà soạn báo với những bài viết chừng mươi dòng về những chuyện
xảy ra trên đường phố, ký tên "Người mục kích". Nghe nói những bài ấy
bao giờ cũng rất thú vị và giật gân, thành thử chúng mau chóng được ưa
chuộng, chỉ riêng việc đó chàng trẻ tuổi cũng đã tỏ ra hơn hắn về mặt thực
tế cũng như trí tuệ so với vô vàn sinh viên nam nữ của chúng ta ở các thủ
đô, những kẻ suốt đời túng thiếu và khốn khổ, thường vẫn sớm tối đến gõ
cửa các toà báo và tạp chí, song chẳng nghĩ ra được cách gì hơn ngoài việc
lặp đi lặp lại mãi vẫn một đề nghị xin được dịch từ tiếng Pháp hay chép lại
bản thảo. Đã bắt mối được với các toà soạn, Ivan Fedorovich không lúc nào
để mất quan hệ và trong những năm cuối cùng ở đại học, chàng bắt đầu ra