đoạn tuyệt vĩnh viễn với thế giới trước đây, sao cho không bao giờ còn
nhận được tin tức hay hồi âm của nó nữa: đi vào thế giới mới, đến những
chốn mới, không ngoái nhìn lại!".
Nhưng thay cho niềm hân hoan, bóng tối bỗng mỉm lên tâm hồn chàng, còn
trong tim nhức nhối một nỗi đau xót mà cả đời chưa bao giờ chàng cảm
thấy như thế. Chàng nghĩ ngợi suốt đêm: xe lửa phóng như bay, mãi đến
rạng sáng khi xe vào Moskva, chàng dường như mới chợt tỉnh.
- Ta là thằng đê tiện! - Chàng tự nhủ.
Sau khi tiễn con đi. Fedor Pavlovich rất hài lòng. Suốt hai giờ liền ông ta
cảm thấy mình gần như hạnh phúc và ông uống cognac. Nhưng đột nhiên
trong nhà xảy ra một việc hết sức đáng bực và khó chịu cho tất cả mọi
người, khiến cho Fedor Pavlovich vô cùng bối rối: Xmerdiakov xuống hầm
nhà chẳng hiểu có việc gì và té nhào từ bậc trên cùng. Còn may là lúc ấy
Marfa Ignatievna ở sân và nghe thấy kịp thời. Mụ không nhìn thấy hắn ngã,
nhưng nghe thấy tiếng kêu, tiếng kêu đặc biệt kỳ lạ, nhưng mụ đã biết từ
lâu, - tiếng kêu của kẻ động kinh ngã trong lúc lên cơn. Hắn lên cơn lúc
bước xuống bậc thang và bất tỉnh lăn nhào xuống, hay trái lại vì ngã và
chấn động mà bệnh động kinh vốn có lại phát ra thì không thể hiểu rõ được,
nhưng họ tìm thấy hắn nằm dưới đáy hầm nhà, co quắp, giật dội, quằn quại,
miệng sùi bọt. Thoạt đầu người ta tưởng chắc chắn hắn phải gãy tay hay
gãy chân, và bị dập xương, nhưng "nhờ trời phù hộ", nói theo lời Marfa
Ignatievna; không sao cả, có điều phải khó khăn mới khiêng được hắn lên,
chính Fedor Pavlovich có mặt suốt từ đầu đến cuối khi họ làm việc đó, ông
cũng giúp một tay, rõ ràng ông sợ hãi và dường như bối rối. Tuy nhiên
người bệnh vẫn không tỉnh lại: cơn động kinh có lúc tạm ngừng, nhưng rồi
lại tái phát, và mọi người đều cho rằng sẽ lại y như năm ngoái khi hắn vô ý
ngã từ gác trang xuống. Người ta nhớ lại rằng lần ấy hắn đã được chườm
đầu bằng nước đá. Trong hầm nhà, vẫn còn tìm thấy nước đá, Marfa
