ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 512

Xaulơ trong Công vụ các sứ đồ (nhất định phải đọc truyện này, nhất thiết
phải có), cuối cùng là trích đọc Treti Minei, ít ra là sự tích Alecxei người
của Chúa và sự tích của mẹ Maria Edifto, người vĩ đại nhất trong những
người chịu thống khổ mà vẫn vui sướng, người nhìn thấy thần linh và hoài
thai Chúa Kito, - hãy làm rung động trái tim người bình dân bằng những
câu chuyện giản dị như thế, mà chỉ mỗi tuần một giờ, mặc dù thu nhập ít ỏi
của mình, vẻn vẹn có một giờ. Người giáo sĩ sẽ thấy dân ta nhân từ và biết
ơn hậu tạ lại gấp trăm lần. Nhớ đến lòng nhiệt thành và những lời cảm động
của giáo sĩ, dân chúng sẽ tự nguyện đến làm giúp giáo sĩ trên đồng ruộng,
giúp đỡ việc nhà, sẽ tôn kính giáo sĩ hơn trước nhiều, và thu nhập của giáo
sĩ sẽ tăng lên. Đấy là một việc rất đỗi đơn giản, đến nỗi đôi khi ta ngại
không dám nói ra, e người ta cười cho, nhưng mà quả đúng như vậy đấy!
kẻ nào không tin Chúa thì cũng không tin con dân của Chúa. Người nào tin
ở con dân của Chúa thì cũng sẽ thấy thánh điện của Chúa, tuy trước đó y
hoàn toàn không tin có thánh điện. Chỉ có nhân dân và sức mạnh tinh thần
sau này của nhân dân mới làm cho những người vô thần đã mất gốc trở lại
đạo. Lời Chúa Kito mà không có ví dụ thì còn là cái gì? Không có lời Chúa
thì dân chúng diệt vong, bởi vì tâm hồn nhân dân khao khát lời Chúa và
mọi ý tưởng cao đẹp. Thời trai trẻ, đã lâu lắm rồi, bốn mươi năm trước tôi
cùng Cha Afim đi khắp nước Nga quyên tiền cho tu viện, có lần chúng tôi
nghĩ đêm cùng với đám dân chài trên bờ một con sông lớn, tàu bè qua lại
được, đến ngồi bên chúng tôi có một chàng trai dáng vẻ cao quý, một nông
dân, chừng mười tám tuổi anh ta vội đến địa điểm của mình để sáng mai
kéo một chiếc thuyền buồm. Tôi thấy anh ta nhìn về phía trước bằng ánh
mát cảm động và trong sáng. Trời đêm sáng sủa, yên tĩnh, ấm áp, một đêm
tháng bảy, sông rộng mênh mang, hơi nước bốc lên mát rượi, cả quẫy nhè
nhẹ, chim chóc im tiếng, tất cả đều im ắng, đẹp huyền ảo, vạn vật cầu
Chúa. Không chỉ riêng hai chúng tôi mà cả chàng trai ấy cũng không ngủ,
chúng tôi bàn về vẻ đẹp của cõi thế này do Chúa tạo dựng nên, về bí nhiệm
vĩ đại của thế gian. Mỗi cọng cỏ, mỗi con sâu, cái kiến, con ong vàng đều
biết rõ đến kỳ lạ con đường của chúng, tuy không có trí tuệ mà đều chứng
thực sự bí nhiệm của Chúa, đều không ngừng thực hiện bí nhiệm ấy, và tôi