Dostoevsky
Anh em nhà Caramazov
Dịch giả: Phạm Mạnh Hùng
Chương 5
Các trưởng lão
Có thể có độc giả tưởng rằng chàng trai của tôi là một bản chất bệnh tật,
xuất thân kém phát triển, một anh chàng xanh xao mơ mộng, ốm o và gầy
võ. Trái lại, Alecxei hồi ấy là một thanh niên mười chín tuổi dáng người
cân đối, má hồng hào, dồi dào sức khỏe, có cái nhìn tươi sáng. Hồi ấy thậm
chí anh rất đẹp trai, thon thả, tầm vóc vừa phải, tóc nâu sẫm, khuôn mặt
hình trái xoan đều đặn tuy hơi dài, hai mắt màu xám sẫm cách nhau khá xa,
long lanh, anh rất mực trầm tư và có lẽ là rất điềm tĩnh. Có lẽ người ta sẽ
nói rằng hai má đỏ hồng không ngăn cản sự cuồng tín và đầu óc thần bí;
nhưng tôi cho rằng Alecxei có óc thực tế hơn bất cứ ai khác. Ồ, cố nhiên
sống ở tu viện anh hoàn toàn tin vào phép lạ, nhưng theo tôi phép lạ không
bao giờ làm cho người có óc thực tế rối trí. Không phải phép lạ lái người có
óc thực tế theo hướng tín ngưỡng. Một người đích thực là có óc thực tế nếu
không tín ngưỡng, bao giờ cùng có đủ sức mạnh và khả năng không tin cả
phép lạ, còn nếu phép lạ hiển hiện trước người đó như một sự kiện không
thể chối cãi thì người đó sẽ nghi ngờ giác quan của mình hơn là chấp nhận
sự kiện. Mà nếu có chấp nhận thì chỉ coi đó như một điều tự nhiên mà cho
đến giờ mình chưa hề biết. Ở người có óc thực tế, tín ngưỡng không do
phép lạ sinh ra, mà phép lạ do tín ngưỡng sinh ra. Nếu như người thực tế có
tín ngưỡng thì do óc duy thực tế của y, nhất định y phải chấp nhận cả phép
lạ. Sứ đồ Tom tuyên bố rằng ông không tin chừng nào ông chưa thấy, còn
khi thấy rồi thì ông nói: "Lạy Chúa tôi và Chúa Trời của tôi!"(1) phép lạ đã
khiến ông phải tin chăng? Nhiều phần chắc là không phải, ông tin chỉ vì
ông muốn tin, có lẽ trong đáy lòng sáu kín ông đã tin hoàn toàn, ngay cả
khi ông thốt lên: "Ta không tin chừng nào ta chưa thấy".
