Tiếp đó Ippolit Kirillovich chuyển sang nói về việc ý nghĩ giết cha dần
dần nảy sinh trong đầu bị cáo như thế nào, ông theo dõi ý nghĩ ấy qua từng
sự kiện.
“Lúc đầu người ta chỉ la hét trong các quán rượu, toàn bộ tháng ấy là
tháng la hét. Ôi, người ta thích sống trước mắt mọi người và bằng cách đó,
cho mọi người biết tất cả mọi ý nghĩ dù là quỷ quái và nguy hiểm nhất của
mình, người ta thích chia sẻ với mọi người, không hiểu vì sao, ngay lập tức
đòi hỏi mọi người phải đáp lại ta bằng thiện cảm hoàn toàn, hòa nhập vào
mọi lo âu quan ngại của ta, phụ họa với ta và đừng cản trở ý thức của ta.
Nếu không thì người ta nổi cáu và đập tan tành cả quán rượu (tiếp đó là
chuyện về đại úy Snegiryov). Những người đã nhìn thấy và nghe bị cáo nói
trong tháng ấy rốt cuộc đều cảm thấy ở đây có thể không phải là những lời la
hét và hăm dọa cha mà thôi, mà với sự hăm dọa điên cuồng như thế thì có
thể chuyên sang hành động. – Đến đây biện lý miêu tả cuộc gặp gỡ gia đình
trong tu viện, cuộc chuyện trò với Alyosha và cả cảnh hành hung quái gở
trong nhà cha, khi bị cáo xộc vào sau bữa ăn trưa. – Tôi không có ý một mực
khẳng định, – Ippolit Kirillovich nói tiếp, – rằng trước đó, bị cáo đã cân
nhắc và có ý giết cha. Tuy nhiên, ý tưởng đó đã mấy lần đứng trước anh ta,
anh ta đã nghiền ngẫm nó – về việc này chúng ta có những sự kiện, những
người làm chứng và sự thú nhận của chính anh ta. Thưa quý vị bồi thẩm, xin
thú thực, – Ippolit Kirillovich nói thêm, – cho đến hôm nay tôi vẫn do dự
không muốn quy cho bị cáo hoàn toàn cố ý phạm tội. Tôi tin chắc rằng tâm
hồn anh ta đã nhiều lần hình dung trước lúc ác hại ấy, nhưng chỉ là hình
dung nó có thể xảy ra thôi, chứ chưa quyết định được thời hạn thực hiện,
hoàn cảnh. Nhưng tôi chỉ do dự đến hôm nay thôi, đến khi Verkhovtseva đưa
trình tòa tài liệu tai hại đó. Thưa quý vị, chính quý vị nghe thấy chị ta kêu
lên: ‘Đấy là kế hoạch, đấy là chương trình giết người!’ – chị ta đã xác định
bức thư ‘say’ bất hạnh của bị cáo như vậy đó. Thực vậy, đằng sau bức thư
đó là toàn bộ ý nghĩa của chương trình và dự định hành động. Nó viết ra hai
ngày đêm trước khi phạm tội, và như vậy, bây giờ các vị biết chắc rằng hai
ngày đêm trước khi thực hiện ý đồ ghê gớm của mình, bị cáo đã thể rằng nếu
