ồn ào kinh động, đánh thức những người làm chứng thì khi ấy, các vị ạ,
Smerdyakov sẽ trở dậy và đến, để làm gì? Đến lần nữa để giết ông chủ và
một lần nữa lấy đi số tiền đã bị lấy đi. Thưa các vị, các vị cười à? Chính tôi
cũng xấu hổ đã đưa ra những giả thuyết như vậy, còn trong khi đó, các vị thử
tưởng tượng xem, chính bị cáo khẳng định như vậy: sau khi tôi đã ra khỏi
nhà, đánh ngã Grigory và gây náo động thì hắn trở dậy, đến giết người cướp
của. Đấy là tôi chưa nói về việc làm sao Smerdyakov có thể tính trước tất cả
và thấy trước mọi việc chi li tỉ mỉ, nghĩa là người con trai tức giận điên
cuồng sẽ đến chỉ để kính cẩn nhìn vào cửa sổ và nắm được mật hiệu, lại tháo
lui, để mặc cho Smerdyakov vớ bẫm tất cả! Thưa các vị, tôi đặt vấn đề một
cách nghiêm chỉnh: Smerdyakov phạm tội vào lúc nào? Hãy chỉ ra thời điểm
ấy, nếu không thì không thể buộc tội được.
‘Có lẽ đấy là cơn động kinh thực sự chăng? Người bệnh chợt thức giấc,
nghe thấy tiếng hét và đi ra’ – thế thì sao? Hắn nhìn và tự nhủ: ta đi giết ông
chủ chăng? Nhưng làm thế nào hắn biết được sự tình ra sao, đã xảy ra
chuyện gì, vì cho đến lúc ấy hắn nằm mê man kia mà? Tuy nhiên, thưa các
vị, trí tưởng tượng phóng túng cũng phải có giới hạn.
‘Đúng thế, – những người tinh tế sẽ nói, – nếu cả hai ăn ý với nhau thì
sao, nếu cả hai cùng giết và chia tiền thì sao?’
Vâng, quả thực đây là một sự nghi ngờ quan trọng – có ngay những
chứng cớ xác nhận hùng hồn: một người giết và đảm đương mọi khó nhọc,
kẻ tòng phạm nằm giả vờ lên cơn động kinh – chính là để gây sự nghi ngờ
cho mọi người, sự lo ngại cho ông chủ, sự lo ngại cho Grigory. Lạ một điều,
vì cớ gì hai kẻ đồng lõa có thể nghĩ ra một kế hoạch điên dại như vậy?
Nhưng có lẽ đấy hoàn toàn không phải là sự đồng lõa tích cực từ phía
Smerdyakov, mà có thể nói là sự đồng lõa thụ động, đau khổ: có lẽ
Smerdyakov bị dọa dẫm, chỉ bằng lòng không chống lại việc giết người, và
linh cảm thấy sẽ bị buộc tội là để cho người ta giết chủ, không la hét, không
chống cự, hẳn đã đòi Dmitri Karamazov cho phép trong thời gian đó nằm
dài như thể lên cơn động kinh, ‘còn cậu cứ thẳng tay mà giết, tôi không biết
