X
LỜI BÀO CHỮA, ĐÒN XÓC HAI ĐẦU
T
ất cả đều im lặng khi diễn giả nổi tiếng nói những lời đầu tiên. Cả phòng
dán mắt vào ông. Ông mở đầu hết sức thẳng thắn, giản dị và có sức thuyết
phục, nhưng không một chút tự phụ. Không mảy may có ý định hùng biện,
không dùng những âm thanh thống thiết, những từ khêu gợi tình cảm. Đấy là
một người nói trong nhóm thân mật giữa những người đồng tình với mình.
Giọng nói của ông tuyệt hay, sang sảng và dễ gây thiện cảm, và giọng nói ấy
nghe chân thành, chất phác. Nhưng mọi người lập tức hiểu rằng diễn giả có
thể đột nhiên vươn tới mức thực sự bi thống và “đánh vào trái tim với sức
mạnh chưa từng có”. Ông nói có lẽ kém cân đối hơn Ippolit Kirillovich,
nhưng không có những câu dài dòng và thậm chí chính xác hơn. Có một
điều các bà không thích là ông luôn luôn hơi khom lưng, đặc biệt khi mới
bắt đầu nói, không phải là cúi chào, mà như bay thẳng đến với thính giả, ông
cúi gập hẳn một nửa cái lưng dài, như thể ở chính giữa cái lưng dài và mảnh
ấy có một trục khuỷu khiến nó có thể gập thành hình thước thợ. Lúc đầu ông
nói tản mạn, như thể không có hệ thống, chộp lấy các sự kiện tùy tiện,
nhưng rốt cuộc lại tạo thành một toàn bộ thống nhất. Bài nói có thể chia làm
hai phần: phần thứ nhất là phê phán, bác bỏ lời buộc tội, đôi khi độc ác và
cay chua. Nhưng sang phần thứ hai, ông dường như bỗng thay đổi cả giọng
điệu và thủ pháp và lập tức cất cao giọng đến mức bi thiết, cử tọa dường như
chờ đợi điều ấy và run lên vì khoái trá. Ông đi thẳng vào việc và bắt đầu từ
chỗ mặc dù phạm vi hoạt động của ông ở Petersburg, nhưng ông đã nhiều
lần đến các thành phố của nước Nga để bào chữa cho các bị cáo, nhưng là
những bị cáo mà ông tin chắc là họ vô tội, hay đã linh cảm thấy trước điều
đó. “Chính điều đó đã xảy ra với tôi cả trong trường hợp này. – Ông giải
thích. – Ngay khi mới đọc những bài báo đầu tiên, một ý nghĩ thoáng hiện
