Nhưng Smerdyakov không đọc được nổi mười trang của Smaragdov, vì
cảm thấy chán quá. Thế là tủ sách lại khóa kín. Ít lâu sau Marfa và Grigory
kể với Fyodor Pavlovich rằng thằng này bỗng dưng trở nên rất lạ, tự dưng có
tính hay kinh tởm: ngồi trước đĩa xúp, nó câm thìa khuấy tìm mãi, cúi xuống
nhìn kỹ, múc một thìa giơ ra ánh sáng.
– Có con gián ư? – Có lần Grigory hỏi.
– Hay con ruồi? – Marfa nói.
Gã trai ưa sạch sẽ không lần nào trả lời, nhưng với bánh mì và mọi món
ăn khác cũng đều như thế: nó dùng đĩa giơ miếng ăn ra chỗ sáng, xem xét kỹ
như soi kính hiển vi, cân nhắc chán rồi mới đưa vào mõm. “Gớm chưa, rõ ra
tuồng cậu ấm con nhà” – Grigory lầu bầu nhìn nó. Nghe nói về đức tính mới
nảy sinh của nó, Fyodor Pavlovich lập tức quyết định dùng nó làm đầu bếp
và gửi nó đi học ở Moskva. Sau mấy năm học ở đấy, nó trở về, mặt nom
khác hẳn đi. Nó già đi nhanh lắm, mặt nhăn nheo quá so với tuổi, nước da
vàng bủng, nom nó như một kẻ bị hoạn, về tính tình thì cũng vẫn gần như
trước khi đi Moskva, vẫn ưa cô độc, không mảy may cảm thấy cần giao du
với ai cả. Ở Moskva, theo lời người ta kể lại, nó cũng lầm lầm lì lì như
trước; bản thân Moskva không rõ vì sao rất ít làm nó hứng thú, thành thử nó
chỉ biết được một đôi điều, còn mọi cái khác nó không hề để ý đến. Thậm
chí nó có đi nhà hát một lần, nhưng lúc về nó không nói chẳng rằng, coi bộ
không ưng ý. Nhưng khi ở Moskva trở về, nó ăn vận tươm tất, áo đuôi tôm
và đổ lót sạch sẽ, ngày nào nó cũng hai lần tự tay chải quần áo cẩn thận, còn
ủng của nó là đôi ủng sang trọng bằng da bê, nó rất thích đánh ủng bằng một
loại xi đặc biệt của Anh, thành thử đôi ủng lúc nào cũng bóng loáng như
gương. Nó trở thành một tay nấu bếp thượng thặng. Fyodor Pavlovich ấn
định tiền công cho nó, hầu như toàn bộ số tiền đó Smerdyakov tiêu hết vào
việc sắm quần áo, kem mặt, nước hoa... Nhưng với phụ nữ, hình như nó
cũng coi khinh chẳng kém gì coi khinh giới đàn ông, nó làm bộ đạo mạo,
gần như không thể đến gần được. Fyodor Pavlovich bắt đầu nhìn nó bằng
con mắt khác. Độ này cơn động kinh của nó xảy ra thường xuyên hơn và
