nặng hơn, những ngày ấy Marfa Ignatyevna thay nó nấu ăn và Fyodor
Pavlovich không vừa ý chút nào.
– Vì sao mày lên cơn nhiều hơn trước? – Đôi khi ông nhìn chòng chọc
vào mặt gã đầu bếp mới, hỏi. – Mày nên lấy vợ đi thì hơn, mày có muốn lấy
vợ không?
Nghe những lời đó, Smerdyakov chỉ tái mặt đi vì bực tức, nhưng không
trả lời gì hết. Fyodor Pavlovich phẩy tay bỏ đi. Có lần Fyodor Pavlovich say
rượu để rơi xuống vũng bùn sân nhà ba tờ một trăm rúp vừa nhận được, mãi
đến hôm sau ông ta mới nhớ đến. Ông ta vừa đâm bổ đi lục tìm các túi áo thì
những tờ giấy bạc ấy đã nằm trên bàn của ông ta, đủ cả ba tờ. Ở đâu ra?
Smerdyakov nhặt được và để lên đấy từ hôm qua. “Này chú mày ạ, ta
chưa từng thấy ai như chú mày” – khi ấy Fyodor Pavlovich chỉ nói gọn lỏn
như vậy và thưởng cho nó mười rúp. Cần nói thêm rằng chẳng những ông ta
tin nó ngay thẳng, mà chẳng rõ vì sao còn yêu nó, tuy với ông ta nó cũng
gườm gườm như với người khác, và lúc nào cũng im lặng. Họa hoằn lắm nó
mới mở miệng. Lúc ấy nếu có người nào nhìn nó mà nảy ra câu hỏi: thằng
cha này quan tâm đến chuyện gì và nó hay nghĩ đến điều gì nhiều hơn cả thì
quả tình là không thể tìm ra câu giải đáp. Thế nhưng nhiều khi ở trong nhà
hay ở sân, hay ở ngoài đường nó bỗng dừng lại, trầm ngâm và đứng như thế
có đến mười phút. Nhà tướng số nhìn kỹ nó hẳn sẽ nói rằng ở đây chẳng có
suy tư nghĩ ngợi gì hết, mà chỉ là một trạng thái chiêm nghiệm. Họa sĩ
Kramskoy có một bức tranh đặc sắc nhan đề “Người chiêm nghiệm”: một
cánh rừng mùa đông, trên con đường chạy qua rừng một người nông dân
mặc chiếc áo kaftan rách rưới, đi dép bện bằng cỏ cây, đứng trơ trọi một
mình giữa nơi cô tịch, nom như đang suy tưởng, nhưng anh ta chẳng hề nghĩ
ngợi gì, mà đang “chiêm nghiệm”. Nếu như đụng vào anh ta, anh ta sẽ giật
mình nhìn ta, như chợt tỉnh giấc, nhưng chẳng hiểu gì cả. Sự thực thì anh ta
tỉnh hẳn ngay, nhưng nếu hỏi anh ta nghĩ ngợi gì mà đứng như thế thì chắc
hẳn anh ta sẽ chẳng nhớ được gì, nhưng hẳn là anh ta vẫn giữ trong lòng cái
cảm tưởng đã có trong lúc chiêm nghiệm. Những cảm tưởng ấy rất quý báu
